De Friese Nationale Partij (FNP) adverteerde voor de gemeenteraad-verkiezingen in 2018 met ‘trots op je afkomst’, in 1 woord ‘Grutsk’ ( = trots). Maar hoe definieer je ‘afkomst’ en van welke tijd dateert het ‘typisch Friese’ waar je trots op wilt zijn?

Focus op enkel culturele modes of soms wat onpraktische ‘Verfriezing’ van ambtelijke stukken als bepaling van identiteit is niet bestendig. Historisch gezien is ‘Fries zijn’ een genetisch dingetje van worteling in Bloed en Bodem. Net als in ons 19de eeuwse romantische volkslied ‘Frysk Bloet tsjoch op’ en ‘Dien alde ere Oh, Fryske Grun!’

De Friese vlag haar herkomst valt terug te leiden tot een Nordisch-Germaans heldenepos uit de 12de eeuw. Toen zouden zeven Friese stammen, gesymboliseerd door de zeven pompebleden zich verenigen tegen de (Deense) Noormannen.

‘Mienskip’ = ‘Gestalt’
In Wommels in de zeekleipolders van Westergo vind je een ‘typisch Fries’ ijkpunt. In dat dorp wordt de op 1 na belangrijkste Kaats-wedstrijd gehouden, de Freule. De belangrijkste is de PC (Provinciale Commissie), iedere nazomer in Franeker.

De kaatsbal, een ‘pelote’ in het Oud Frans werd hier geïmporteerd door ‘Net Fan Hjirre‘-Fransen en Belgen. Het kaatsen ontstond volgens de KNKB (opgericht in 1897) in Franse kloosterhoven, en werd pas na de tweede helft van de 19de eeuw ‘typisch Fries’. Met een hoogtepunt van populariteit in de jaren ’50 vorige eeuw.

Net als Skutsjesilen is het een aardig historisch gevormd gebruik. Maar ook iets dat hier aan kwam waaien en te zijner tijd weer gaat. Meer dan het ding zelf, is de wijze waarop Friezen het oppakken dus kenmerkender voor ‘Fries zijn’, de aard van het beestje, dan wat ze doen.

Als ze eenmaal iets geaccepteerd hebben, dan doen ze het vol overgave en op niveau. Ja, ze kunnen er dan zelfs een beetje in doordraven. Net als de Duitsers.

Wommels ligt aan de Bolswardervaart in de raaigras-steppen van de Greidhoeke (weidehoek, het oude zeeklei-landschap). Die Bolswardervaart is ongetwijfeld een overblijfsel van een oude zeearm in het Friese Westergo, zo tussen de zeekleipolders.

Het landschap is alvast 1 basiskenmerk van Friese identiteit. Hierin werd ook de mentaliteit gevormd. Omgekeerd vormde die mentaliteit- zoals via de Friese monniken na 1200- weer het unieke landschap van kerken op terpen in vruchtbare groene zeeën van weideland. Dat landschap brengen we nu in kaart in de Friese kloosterserie en ons historische Middelzeeland.

Zoals we al beschreven in ‘Met Uitsterven bedreigd, de Menselijke Biodiversiteit‘, geeft Interessante Tijden als ‘Studiecentrum voor Natuurlijke Historie en menselijke natuur’ het primaat terug aan ‘de natuur’ bij geschiedschrijving. Al te zeer nadruk op ‘ideeën’, standpunten, uiterlijke uitingen van innerlijk leven, verhult dat mensen biologische wezens zijn.

Zoals afgelopen weekend beschreven, zijn dus naast uiterlijke kenmerken van Friese Germanen (blauwe ogen, rossig en blond) ook karaktereigenschappen als ‘koppigheid’ overerfbaar. Die combinatie van eigenschappen biedt dan ook een wederzijdse herkenning, en dus ‘identiteit’ waarop je ‘grutsk’ zou kunnen zijn.

Tenminste, waar je dat economisch en maatschappelijk voordeel biedt. Je kunt ook koppig volharden in een foutieve werkwijze. 🙂 Dit is bijvoorbeeld een herbewerking van een bericht van 2 jaar geleden. Daarvan zie ik nu hoe slecht dat geschreven was. Bijvoorbeeld doordat je koppig volhardt in een schrijfwijze, die je niets oplevert.

Hoe dan ook, in de wederzijdse erkenning van groeps-eigenschappen, daarin schuilt toch ook een natuurlijke verbondenheid.

Doordraven in een aantrekkelijk idee is typisch Fries-Germaans
Zoals Frits Bolkestein doet in ‘De Intellectuele Verleiding’, kun je dus al te zeer het primaat aan ‘ideeën, gedachten’ geven bij vorming van cultuur. Hij ziet het Romantisch nationalisme van ‘Bloed en Bodem’ ontstaan als reactie op ‘De Verlichting’, bij de filosoof-theoloog Johann Gottfried Herder (1744-1803) en zijn ‘Sturm und Drang’

Bolkestein legt Herder’s nationalisme als volgt uit. Iedereen zou bij een bepaalde groep moeten horen, een groep waaraan iedereen behoorde deel te nemen en waarin iedereen actief diende te zijn. Bij al die verschillende activiteiten behoorde echter een bepaalde unieke groepseigenschap. En die was Duits bij de Duitsers en Frans bij de Fransen.

Die kenmerkende eigenschap was de zogenaamde Gestalt van een groep of natie. Daarvan kan iedereen zich een voorstelling maken, zoals de Duitse grondigheid. Duitse bunkers uit de Eerste Wereld Oorlog van een eeuw geleden en hun loopgraven, die zijn nog steeds onverwoestbaar. De loopgraven die met ‘De Franse Slag’ zijn gemaakt, je ziet er niets meer van in de bossen van Romagne.

Gestalt kennen we ook als ‘holisme’: het geheel meer dan de som der delen, zoals je ook Gestalt-therapie hebt: de mens EN zijn omgeving samen maken de mentale gezondheid. En of dat waar is: in een lelijk landschap waar alle bomen voor biomassa werden weggezaagd, de horizon nerveus draaiend van windturbines, daar voel je als mens je minder thuis.

Als tijdgenoten van Herder, beschrijft Bolkestein:

Met de nadruk op de hartstochten en de verwerping van de rede als leidraad was de Sturm und Drang een wegbereider voor de opkomst in de 19de eeuw van de filosofie van de wil. Een noodlottig erfgoed. Kennis als bron van deugdzaamheid werd verworpen. Alleen zelfgeschapen waarden hadden voor de auteurs van de Sturm und Drang een ware betekenis…..

Het leidende beginsel is geformuleerd door de jonggestorven dichter Jacob Lenz: De Daad, de daad is de ziel van de wereld, niet geluk, niet overgave aan gevoelens of aan het verstand, alleen de daad.’

Maar met dadendrang zelf als idee hoeft niets mis te zijn. De wijze waarop je dat idee oppakt, dus je natuur bepaalt wat er van dat idee terechtkomt.

Sturm und Drang
Meer dan een idee zelf, is de aard van het beestje ook hier bepalend bij de opname van die ideeën, zo kun je als stelling verdedigen. Als Germanen iets mooi vinden, dan doen ze het ook grondig en kunnen ze wat doorslaan. Daarnaast kun je die (Duitse en ook Amerikaanse) Romantiek als reactie zien op het Protestantisme van Melanchton en zijn ‘Sola Scriptura’. (alleen de schrift)

Ook weer iets typisch voor een Germaan om weer in 1 idee helemaal door te slaan, net als Luther.

Met ‘alleen de schrift’ (doordraven in een op zich te verdedigen stelling) gooi je de Godin Natura uit de vergelijking, terwijl Germanen en Friezen ook natuurmensen zijn. Zo kon je het Protestantisme als her-verjoodsing zien van het christendom. Komma-ziften over zo klein mogelijke stukjes Bijbeltekst met kerkversplintering tot gevolg.

Zoals de Joden onderling ook altijd ruzie hebben, de Sefardische Joden tegen de Ashkenazi’s.

Wat Johann Gottfried Herder introduceerde was verder het idee dat volken net als individuen een levenscyclus doorlopen en dus ook in een sterffase terecht komen. Dat idee kom je ook bij Oswald Sprengler tegen in zijn ‘Ondergang van het Avondland’, een eeuw later. Een prima idee, dat je volken als lichaam ziet dat geboren wordt en weer sterft.

De Romeinse beschaving had ook een opkomst, middenfase en ondergang.

Maar de aard van het beestje Germaan maakt dat je daar dan weer wat in kunt doorslaan. Dus dat je overal de Ondergang van het Avondland ziet. En daar ‘Drastische Maatregelen’ tegen wilt stellen.

‘Doen is het nieuwe denken’
Een primitieve versie van Sturm und Drang vinden we in Friesland nu bij ‘Groen Leven’,. Die subsidie-ondernemer uit Heerenveen is sponsor van de voetbalclub SC Heerenveen, dat haar T-shirt in Pompebleden hult. Zijn motto: ‘Doen is het nieuwe denken’… Waar HIJ juist beter eerst zou nadenken voor hij met een zak subsidie wat doet.

Zo richt hij met zakken subsidie grote schade aan het Friese landschap aan, niets is heilig, ook het beekdal van de Linde moet bedolven onder siliciumwoestijn..

Ook die opvatting ‘Doen is het nieuwe denken’ kun je een biologische oorzaak geven, dus natuurhistorische oorzaak. Dankzij de braindrain van afgelopen anderhalve eeuw in Friesland, heerst hier een beetje anti-intellectueel klimaat bij het overgebleven volk. Vroeger had ieder dorp de notaris, dominee, burgemeester, de eigen intelligentsia, dus natuurlijke gelaagdheid van capaciteiten.

Het lichaam (Gestalt) had dus een hoofd, was geen kip zonder kop.

Maar liberalisme en globalisering werkten als klutsmolen en wegfilteraar. Voor wat overblijft, is het al een intellectuele prestatie als ze een boek van Geert Mak uitgelezen krijgen. Zo hou je geen noemenswaardige denkers over die de ‘doeners’ balanceren. Alsof je als gewone Fries niet een wat uitgebreider woordenschat kunt hebben, zonder verdenking op je te laden.

Daarin is al snel 1 hersencel koning. En dus is Groen Leven hier nu dankzij alle subsidie ook 1 van de succesvolste bedrijven.

Zo krijg je die typische tweeslachtigheid van verholen minderwaardigheidsgevoel en arrogantie. Vijandigheid richting Randstadvolk ‘die het hier wel even zal vertellen’. En tegelijk bijna kruiperig meedoen met alle negatieve trends. Zoals ver-Engelsing van taal in je culturele centrum De Harmonie (turbotaal van het Globalisme).

En die warrige klimaatgekte van Fryslan Fossielfraai van Leeuwarder ambtenaar Bouwe de Boer, gesteund door de NDC Mediagroep ( = Rabobank + PvdA) die alle Noordelijke Media in handen heeft. Dat je ‘voorop wilt lopen’ in het negatieve.

Dat je HET unieke kenmerk van Friesland waarvoor alle toeristen komen- ons prachtige landschap- door de gehaktmolen van Duurzaamheid wilt halen. Dus je behoudt wel de koppigheid. Maar dankzij de Braindrain, het weglekken van je traditionele intelligentsia en capabele mensen, heb je niet meer de rationele vermogens om hierop een adequate rem te zetten.

Laat staan de intellectuele capaciteit, om je een ander idee te vormen van ‘wat is de richting die we moeten gaan’. Buiten ‘datgene wat de televisie me aanreikt’ of wat het Fake News van Friesland, de Leeuwarder Courant nu weer voor onzin delibereert. Die Ljouwerter Kronte die zo vertrouwd is, ‘gewoan‘.

Friezen waren in de Middeleeuwen alles behalve ‘gewoan‘, zijnde beperkt van leefwereld en bekrompen. Het waren strijders, handelsvaarders, kruisvaarders. Meer dan de afgelopen eeuw, kun je dus ook dieper in de Friese historie graven om je identiteit te bepalen, datgene waarop je ‘grutsk’ kunt zijn. En die diepte, is ook waar de zoektocht naar de oorsprong van onze vlag ons brengt: Bij Gudrun!

Germaanse Saga bron Friese vlag
De Friese vlag herken je uit duizenden, het is ook de mooiste vlag die bestaat. Al is die van Wieringen (ook een Fries eiland) even mooi, met de Rotgans als symbool van natuurverbondenheid. Een dier dat hier al eeuwen ’s winters op de zeegrasvelden afkwam. De herkomst van de Pompebleden (leliebladen) als Germaans-Fries vlaggen-symbool zou men uit verzen hebben opgemaakt in het Gudrun Lied (1250).

Schuine balken met daartussen rode figuren zouden al op Nordisch-Germaanse schilden voorkomen uit ongeveer 1100.  En die zouden in dat lied vermeld staan.

Dat las ik op een plakkaat in cafe It Reade Hynder in Wommels, dat we hierboven weergeven, identiek aan wat Wikiwand over de vlag zegt. Die stellen

Een wapensage (genoteerd in 1514) beweert dat een dergelijk wapen met drie waterleliebladeren (seeblede) ooit door Karel de Grote aan het hertogdom Saksen, aan het deelgebied Engern en aan eerste hertog Widukind verleend was.

In het Hoogduitse Gudrunlied uit het tweede kwart van de 13e eeuw is sprake van het blauwe vaandel van de fictieve koning Herwig van Sêlande met daarin waterleliebladeren afgebeeld. De kleur de bladeren is hier niet aangegeven.

Het zou dan om dit citaat gaan uit het Gudrunlied, waarvan je via deze link van timeless myths een Engelstalige samenvatting vindt:

einen vanen breit von wolkenblawen siden … sêbleter (de pompebleden dus RZ) swebent dar inne.

Ze vervolgen verder:

Eind 16e eeuw werd het Friese wapen het onderwerp van legendevorming. Suffridus Petrus verwijst in dit verband naar de sage van de drie verdreven broers Friso, Saxo en Bruno. Saxo vestigde zich uiteindelijk in Saxenland, Bruno in Brunswijk en Friso in Friesland.

Dit zou verklaren waarom de rode pompeblêden ook in de Saksische wapens voorkwamen. Hij vermeldt als wapen van koning Friso een blauw schild met drie zilveren schuinbalken (heraldisch gezien van rechtsboven naar linksonder), en tussen deze banen liggen zeven rode bladen van de waterlelie

Onze Nordische wortels opgegraven
Dat Gudrunlied is een 13de eeuws Oud-Duits manuscript van Germaanse heldensagen, vergelijkbaar met het Nibelungenlied uit 1200. Van dat Nibelungenlied bestaat ook nog een IJslandse versie uit de 13de eeuw, de Volsanga-saga, waarin de held Siegfried dan ‘Sigurd’ heet.

Maar het Nibelungenlied en Gudrunlied spelen in een andere tijd. Die Germaanse heldensaga het Nibelungenlied verhaalt over voor-christelijke helden uit de 5de eeuw.  Dan valt Atillah de Hun het Bourgondische rijk in (Worms) en dat gaat ten onder.

Kriemhilde (Gudrun in de IJslandse versie) is hier de vrouwelijke hoofdpersoon, die vanwege haar geliefde Siegried wraak op de Hunnen neemt. Door ze op te sluiten in een kasteel dat ze in brand steekt. Sigurd (Siegfried in Middeleeuws-Duits) in de IJslandse saga heeft als part-time baan de functie van drakendoder.

Daarin herken je het zelfde motief als Sint Joris (George) die de Groene Draeck verslaat. Met die heiligenverhalen verwerkte de katholieke kerk veel heidense motieven in de kerkelijke canon.

Vereniging tegen de Noormannen uit Denemarken
Het Gudrunlied speelt later, in de tijd van de invallen van de Noormannen, dus 800-1100. De zeven rode leliebladen zouden de zeven Friese landsdelen symboliseren van het huidige Noord Holland tot Oost- en Noord Friesland in het huidige Duitsland.

Die Friese stammen zouden zich in een verbond verenigen tegen de invallen van de Noormannen uit Denemarken. Nu kan ik me een Nordische saga herinneren, die met trots verhaalt hoe de Noorse held in het Friese slotenland wat vijanden verslaat, om dan per drakenschip te vluchten. Dat zou dan de Volsanga saga kunnen zijn.(?)

Dankzij de invloed van Wagner op de Duitse (militaire) cultuur werden Duitse stellingen in de Eerste Wereld Oorlog in de Romagne ook naar Siegfried zijn vrouw Kriemhilde (‘Gudrun’ in het Noors)  en Siegfried vernoemd. Daarover maakten we al eerder een fotoreportage. Wagner zou het Nibelungenlied later tot zijn opera De Ring des Nibelungen bewerken.

Dat werd de 19de eeuwse Germaanse versie van Lord of the Rings, van Tolkien. De oud-Katholiek Tolkien putte uit de zelfde bronnen als Wagner. In Nederland zou de linguïst Jan de Vries (1890-1964)) die voor-christelijke bronnen rond 1900 weer oppoetsen, door bijvoorbeeld de IJslandse Edda te vertalen.

Friso de Oerfries
Met de historie van de Friese vlag in gedachte, als oorsprong bij een verbond tegen de Noormannen, kun je dan niet de volgende Rypothese lanceren: Een verklaring voor de relatief late bloei van het Friese kloosterleven in de 12de eeuw (dus pas na 700 jaar monastieke traditie) en de komst van de steentijd in 1200 in Friesland kan ook zijn:

• pas toen de plunderingen van de Noormannen stopten konden die kloosters bloeien.  Dus zie je pas halverwege de 12de eeuw Ludingakerke, Klaarkamp enz opkomen.

Maar opnieuw: pakken de Friezen het Benedictijnse leven op, dan doen ze het ook in 1 keer goed. Zo had het grootste klooster van Aduard in Gronings Friesland ook ongeveer 6000 hectare landbouwgrond. Dat is nog wel een factor15 minder dan wat ASR Vermogensbeheer in bezit heeft. Maar die monniken verwierven dat door Friese arbeidzaamheid.

Je had hier meer dan 40 van zulke grote kloosters die ook succesvolle boerenbedrijven waren.

Tot slot komen we dankzij de zoektocht naar de bron van de Friese vlag nog een andere oude geschiedschrijver tegen: Suffrides Petrus (1527-1597).

Die Suffrides beschreef de oorsprongslegende van hoe het Friese volk hier in de 4de eeuw voor Christus (323) bij Stavoren terecht kwam. Onze stamvader Friso zou met zijn broers Saxo en Bruno nog samen met Alexander de Grote gevochten hebben. Oorspronkelijk zou hij aan het hof van een Indiase/Arische Koning gediend hebben. Maar door overbevolking werd hij gedwongen tot stamverhuizing.

Eenmaal samen met Alexander de Grote uitgeknokt bij Macedonië, vaarden ze naar het hoge noorden en bouwden hier een tempel gewijd aan Stavo. En Friso werd vervolgens koning.

In de 19de eeuw kwam dat zelfde oorsprongsverhaal opnieuw boven.Nu via het Oera Linda-boek dat Cornelis Over de Linden in 1876 als Middeleeuws manuscript ontdekt zou hebben. Dat ging de geschiedenis in als vervalsing,. Maar er zijn ook buiten-academische antropologen als Robert Sepher die dat een te snelle conclusie vinden.

Omdat zij de theorie van een andere nordische afstamming verdedigen. We stammen niet uiteindelijk allemaal van negers in Afrika af, maar wij stammen juist van Aziaten af, of zelfs de Atlantiërs, aldus Sepher.

Had Over de Linden dan Suffrides Petrus gelezen, en vervolgens een ver-Middeleeuwste vervalsing gemaakt? Of zijn er daadwerkelijk oudere manuscripten met overlappende boodschap van enig waarheidsgehalte: dat de Oer-Friezen van overzee ergens vandaan kwamen?

Wie het weet mag het zeggen… Het lullige is alvast: ik ben 44 jaar geleden in Friesland geboren, en tot vandaag wist ik niet waar de Friese vlag nu vandaan kwam. Bij deze dus: het Gudrunlied is een eerste bronvermelding van de in die vlag gebruikte symboliek.