Uw Rechtse Hippie bezocht het Duitse garnalenvissers-stadje Büsum noordwestelijk van Hamburg. We kwamen wat inlichtingen inwinnen over de gevolgen van het ecolabel MSC voor de garnalenvisserij in Waddenzee en Noordzee: Hoe het blauwe zegel dient als manier om prijs- en vangstafspraken groen te wassen ten gunste van 1 of 2 handelaren. 

Büsum heeft zelfs een garnaal in haar stedelijk logo. Je vindt er een huis-aan-huis-kok die zich ‘The Shrimp Pimp’ noemt, die horeca-evenementen houdt met de garnaal op het menu. Zelfs op de koffiekopjes in restaurants vind je de garnaal terug.

Al ligt Busum in de periferie van Duitsland (Sleeswijk Holstein, ‘Des Echte Norden’), het is een komen en gaan van toeristen die dus op het imago van vissershaven en garnalenstad afkomen.

Busum investeert net als alle Waddenstadjes sterk in het toerisme via nieuwbouw-appartementen en horeca met Europese ontwikkelingshulp gefinancierd. Het stadje heeft een stuk of 120 garnalenbootjes in de haven liggen, en zelfs in het vroege voorjaar is het op de kades al druk van toerisme. De voornaamste attractie; garnalenvisserij.

Per week gaat er in de restaurants van Busum zo 1500kg garnalen door, vooral met Pasen schiet de consumptie door het plafond. In tegenstelling tot de Nederlanders – die vooral goedkoop massavoedsel verkiezen boven natuurproduct- zijn de Duitsers echte visliefhebbers. Bij ieder hotelontbijt vind je ook standaard de ‘Herringsalat’.

We hoorden van handelaren dat de Volendamse handelaar Puul al die restaurants bevoorraadt. Dus – samen met Heiploeg-ferm in Hollandse handen, die Duitse garnalenconsumptie.

Opvallend is vooral dat een groot deel van de Duitse vloot bestaat uit aftandse museumscheepjes, ouwe zooi. Terwijl de Nederlandse vloot qua vernieuwing en modernisering van apparatuur wel 20 jaar voorop loopt. Blijkbaar vissen de Duitsers net genoeg om (voorlopig) actief te blijven.

Maar niet om een toekomstbestendig modern bedrijf aan de praat te houden. Want dan moet je minimaal 7 ton euro per jaar vangen om spek op de botten te houden. Al kun je natuurlijk ook evenveel onder aan de streep overhouden door klein te blijven, zodat je ook minder belasting betaalt. En vissen volgens het motto ‘het zal mijn tijd wel duren’, of wat subsidies oogsten.

Het oogt natuurlijk wel romantisch, de Paard en Wagen-equivalenten van visserscheepjes, en dat nostalgische is ook een beetje wat toeristen willen zien; het Small is Beautifull-levensgevoel.

Virtueel monopolie via MSC-ecolabel
Het lijkt nu sterk dat het in 2017 toegekende MSC-label voor die visserij, door de handel gebruikt wordt om een virtueel monopolie af te dwingen. De Handel, dat zijn de Hollandse bedrijven Heiploeg en Puul als grote jongens. Zoals beschreven, dwingen zij via MSC af dat geen visser meer aan ze mag leveren, wanneer die niet aanvoert onder dat keurmerkje.

Dat keurmerkje kregen vissers via hun Producentenorganisaties (PO, bv PO Wieringen, Vissersbond), die 10 jaar probeerden het blauwe ecozegeltje te bemachtigen. Voor het verkrijgen van dat label werd minimaal 4 miljoen (deels publieke) euro besteed. Het betekent echter niet dat ieder afzonderlijk schip dus aan de eisen van MSC voldoet.

De PO’s lieten zich certificeren, of je duurzaam mag heten is vooral een papieren oefening.

Is dat virtuele handelsmonopolie via MSC eenmaal afgedwongen als ook de kleinere concurrenten om zeep zijn geholpen? Dan krijg je een ‘Op Hoop van Zegen’ situatie, waarin de handel tegelijk ook de reder van vissers is die dicteert hoe zij hun bedrijf moeten voeren. En die bepaalt of, en wanneer ze mogen uitvaren, zoals dat nu al gebeurt.

OP dit moment reguleert de handel onder het mom van ‘duurzaamheid’ de prijs van garnalen en de grootte van de voorraad in vrieshuizen. Zoals via de LPUE (landings per unit effort), dat je vissers nu per week een vangstlimiet oplegt van 1500 kg/urenbeperking van 36 uur vistijd in de week.

Die vangstafspraak verkoop je als ‘goed voor het garnalenbestand’. Maar het is vooral ‘goed voor de handel en hun vrieshuizen’.  Van handelaren in Busum hoorden we zo, dat die 1500kg-limiet ook tot zwarte handel leidt. Dat vissers het surplus boven die 1500 kg dan zelf doorverkopen, en de winst zwart in de zak steken.

De boefjes.

Gaat ook Puul op het hakblok?
Bij die prijsafspraken via MSC kan Big Fishbrother Diek Parlevliet (P&P) de toon zetten met het in 2014 door hem gratis overgenomen Heijploeg (met vrieshuizen gevuld met 70 miljoen euro aan garnalen), in zowel Nederland, Duitsland en Denemarken: want alle garnalen die aangeland worden komen vooral bij 2 spelers terecht, Puul en Heijploeg.

We hoorden ook dat van alle garnalen die in restaurants in Busum geconsumeerd worden, deze vooral door Puul geleverd worden. Dus door de Hollandse handel. Verder zijn de grootste Busumer handelaren ook onderdeel van Heiploeg en dus van P&P. (Big Fishbrother).

Dus eigenlijk is Busum ferm in Hollandse handen, althans in economische zin.

Geïnformeerde geruchten stellen dat de voornaamste concurrent in de handel (op papier) Evert Puul ook op het hakblok gaat. Die garnalenhandel in Volendam is sinds een jaar of 2 voor de helft in handen van 1 investeringsmaatschappij H2Equity Partners. De baas daarvan zit weer in het zakennetwerk van Diek Parlevliet, de Kattukker Viskapitalist.

Het is juridisch lastig aan te tonen dat H2 op orders van P&P handelde, maar het sterke vermoeden bestaat natuurlijk wel. Tips zijn zeer welkom.

De meeste Duitse garnalenvissers (meer dan 150) zijn lid van de Transnational PO sinds 2011, die met de Vissersbond werd gevormd.

Die PO (producentenorganisatie) werd 2005 opgericht in reactie op het HIER beschreven NMA-boetedebacle. Maar eigenlijk werd die TPO dus opgericht om exact het zelfde te doen, volgens onderstaand EU-rapport; ‘LIMITING LANDINGS AND REGULATING FISHERIES”.

Terwijl dat reguleren uit oogpunt van het garnalenbestand onzin is, dat ‘onkruid van de zee’ dat zich 3 maal per jaar voortplant. Er is wel een handelsbelang.

De meeste vissers in Europa zijn lid van zo’n PO, die dan hun belangen zou behartigen. De Transnational PO is dus een koepelclub van Duitse PO’s en de Nederlandse Vissersbond. De Vissersbond was weer drijvende kracht achter de jacht op de blauwe talisman MSC, al vermoeden wij daarachter de hand van Diek Parlevliet (P&P).

De TPO was dus het eerste opstapje richting de blauwe Talisman MSC, dat aan vissers werd verkocht als ‘dan heb je geen last meer van milieuclubs’.

In 2004 beboette de Mededingingsautoriteit de PO’s in Nederland, Duitsland en Denemarken plus Heiploeg (en via de PO-leden de aangesloten vissers) met 6,17 miljoen euro, omdat ze onderling afspraken om vissers aan de kant te houden. Via voorraadbeheer (meer schaarste drijft prijs op) kun je dan de prijs reguleren.

Volgens die NMA waren dat verboden ‘prijsafspraken’.

Nu heten die zelfde stilligafspraken onder MSC dus LPUE, dat je maar 36 uur mag vissen van zondagnacht tot donderdag, of maximaal 1500 kg aanlandt. Nu blijft het stil bij de Mededingingsautoriteit ( nu ACM), omdat het blauwe ecolabel nu haar goedkeuringszegel op vangstafspraken drukt, alsof je dan aan bestandsbeheer doet.

Het effect is het zelfde, of je het nu ‘vangstafspraak’ noemt of bestandsbeheer.

Je reguleert zo de voorraad die de handel bezit (Heijploeg, Puul), en daarmee de prijs van je product via kunstmatige schaarste. Ja sorry, uw Rechtse Hippie zal wel niet zo snugger zijn, dat ie iets heeft gemist dat ie hier niet begrijpt?

Op Hoop van Zegen, papieren zelfstandigheid
De handel controleert dus de PO’s en de vissers die bij die PO’s zijn aangesloten. Die vissers zijn dan op papier een zelfstandig bedrijf. De praktijk is dus: de handel, beperkt tot binnenkort misschien nog maar 1 grote speler, bepaalt of je als ‘zelfstandige’ mag vissen of niet.

En die bepaalt dus ook wat je verdienen kunt, omdat ze ook de garnalenprijs bepalen. Want handelaren als Puul en Heijploeg hebben allebeide ook een strategische voorraad garnalen in hun vrieshuizen. Zo kunnen ze als het ware ‘garnalenoorlogje’ voeren. Dat je 1 tot 2 jaar aan voorraad hebt, en zo kleine concurrenten (bv een Van Belzen) kapot kunt maken.

Dan betaal je bijvoorbeeld je vissers om weinig garnalen aan te voeren (bv 1500kg per week) maar dan wel tegen een hogere prijs per kilo. Die prijs ligt nu iets onder de 3 euro, maar verhoog je dan naar 7 euro. Je kunt lekker interen op wat in je vrieshuizen ligt, en die grote voorraad, laat staan een met P&P vergelijkbaar financieel kapitaal hebben de kleine handelaren niet.

Die kunnen nooit lang 7 euro per kilo betalen. De Handelaren Heijploeg en Puul hebben ook de pelateliers in Marokko in handen. Dus de hele keten onder controle.

Dus terwijl de vissers bij jouw een beperkte hoeveelheid garnalen aanlanden, en zelf wat zwart bijverdienen, druk je via ‘strategische voorraden’ en prijsoorlog de laatste kleine concurrenten de markt uit. Want die kunnen nooit zo lang achter elkaar die hoge prijs aan vissers betalen.

En vervolgens heb je Absolute Macht. Hohohohohohohohohoho…zou je dan horen schateren in zo’n horrorfilm.

Natuurlijk bestaan er ook goede argumenten voor MSC en prijsafspraken. Je houdt die dwarse garnalenvissers mooi onder de knoet, biedt de overblijvers een constantere prijs. En op de internationale markt kun je beter zorgen dat je enkele sterke (financieel gezien) spelers hebben.

Men stelt wel dat het semi-monopolie zo ‘rust’ geeft in garnalenland. Aan de andere kant; hoe wil je een toekomstgerichte sector zijn, met vissers die niet als ondernemers denken maar als visslaven van 1 reder/handelaar?

Zonder vernieuwing en opvolging, toekomstperspectief is ook Busum dan een openluchtmuseum dat foto’s maakt van een vloot in langzaam verval. Maar ook daar kun je als visser op verschillende manieren naar kijken. Bij vissers geldt; de dood van mijn concullega is meer brood. Hoe minder garnalenvissers op Wad en Noordzee, hoe meer er per individu valt op te vissen.

Vooralsnog blijft deze tak van sport 1 van de meest winstgevende visserijen met een aanlanding van 27 miljoen kilo in 2018, en dan betaal je voor een bakje met 100 gram in de winkel al 5 euro. Het kost 5 euro per kilo om die garnalen te verwerken, transporteren en te laten pellen in Marokko. Die pelsters vangen dus een paar euro per kilo. (ze kunnen 1 kilo per uur aan)

En de vissers krijgen 3 euro voor een kilo aangelande garnalen. Waar blijft dan de overige 42 euro (per kilo) in de keten?