Vooral in de Herfst kun je weer zichtbaar maken, dat de zee nooit ver weg is in het oude Middelzeeland tussen Sneek en Leeuwarden. Gisteren begonnen we op de Midlansdyk boven Sneek, die langs de oostoever slingerde tot je bij Spears uitkomt. Daar zal Britney vast vandaan komen. Je ziet dan rechts van je het zadeldakje van Gauw, een plaatsje waar je niet zo gauw komt, laat staan in Sybrandabuorren.

Daar in de buurt ( = buorren) van Sybranda kom je door de Sneker Oudvaart over te steken, de vaart die een beetje de grens geweest moet zijn tussen zeekleipolders en het veen. Die grens kun je zien aan de manier van verkaveling. De zeekleilanderijen zijn ronder verkaveld, die volgen het onregelmatige reliëf van de kleidepositie door de zee, die bij eb en vloed haar sporen naliet via kreken en stroomgeulen.

Het veen is recht verkaveld, gewoon hop de schop er in, en dan ontwateren geblazen via slootjes.

Misschien is watersport-Walhallah het Snekermeer wel ontstaan doordat mensen al dat veen ontwaterden en slootjes groeven. Vanzelf ontstaat dan – zoals de Beulsakker in de Wieden (OV) bij Giethoorn– zo’n Waterwolf, een meer dat bij storm steeds verder de kanten van het veen afvreet.

Want het veenland verzakt verder door ontwatering, met als uiteindelijk effect dat in de veengaten zich water ophoopt. Zo ontstonden de meeste veenplassen in Nederland. Of heeft het Snekermeer een andere natuurlijke historie?

Zo moest je maar uit de wildernis een bestaantje persen, gewapend met een schep. Het veen was armoediger dan het vruchtbare zeepolderland, vaak ook pas meer recent tot cultuurgrond gemaakt. Op het veen vind je (vrijwel) nooit van die stenen zadeldakjes, die als bakens op een terp in het zeeland staan. Dat waren symbolen van welvaart, want hoe kun je anders als buurtgemeenschap zo’n kerk bekostigen.

Over ‘crowdfunding’ gesproken.

Die kerkjes op zo’n terp ontstonden in de vooruitgang die de Steentijd in Friesland meebracht, zo rond 1200. Ja, bij ons in Friesland lopen we overal een beetje op achter. Je hebt hier ook nog niet zoveel van die allochtonen, in Langweer zelfs niet 1! Dus ‘achterstand’ kun je ook positief uitleggen. Ik mis Rashid D. en Muhammad A. nooit meer sinds we uit Amsterdam weg zijn, noch al die wietrokende Sambo’s en Pijpje Drop met gouden tand.

‘We bred all our kittens white, so you can see them in the night’, zong Nick Cave al over een Australische dorpsgemeenschap. Of op z’n Fries: ‘dan sjust se tenminste nog yn’t donker’..

En zo begon bij ons de Steentijd pas toen de monniken ons leerden hoe je baksteen bakt, kloostermoppen. En daar zal best eens bij gelachen zijn.

Dus dan hoef je niet in een plaggenhut of houten huis meer te wonen, maar ligt je bouwmateriaal direct naast je in de kleipolder. Anders moest je vulkanisch gesteente, tufsteen, helemaal uit de Eifel transporteren. En dat dan dus met ossenkar en zeilscheepje…

We bezochten eerder deze zomer al Raerd, waar een uitloper van de Boorne- de Moezel op de Middelzee uitkwam. Dit ligt er een steenworp vandaan. Zo rijdend, kwamen we dan voor het eerst in ons leven bij Terzool, dat op de grens van Middelzeeland en veenland ligt.

De Rode met gele Knollen-vlag van het dorpje Terzool zegt al voldoende, over het dieet dat de bewoners nog maar enkele eeuwen terug gewoon was, bieten en knolrapen. Wat toch een beetje gek is, wanneer je aan vruchtbare klei woont, en ook gewoon biggen, kippen en koeien kunt houden, en wilde eenden kunt schieten.

De theorie die we hier liever lanceren, is dat de bewoners van Terzool zo’n ‘Doch mar Gewoan‘-bescheidenheid willen etaleren met die vlag. Die valse bescheidenheid is juist een uiting van Friese morele superioriteitsgevoelens, van ‘wij lullen niet maar doen gewoon’…

Stiekem zaten de Terzolers zich bij die knolrapen vol te eten met gebakken omelet en spek. Uiteindelijk is geen maaltijd compleet, zonder Vitamine Dierenleed (D).

Hoe konden de Friezen anders die noeste blonde dochters voortbrengen en boerenzonen, steviger en statiger dan andere Nederlanders. Om over die donker-verspanjaarde Brabanders van maximaal 1 meter 50 maar te zwijgen, die zo in een Lord of the Rings-aflevering over dwergen passen. Naast ‘nature’ (geboorte) speelt ‘nurture’ (opvoeding) dan ook een grote rol, wat je zowel geestelijk als lichamelijk eet.

Maar uiteraard zal De Natuur een forse vinger in de Friese pap hebben gehad, zodat ze zelfs bij armere voeding er toch stevig bij stonden als Blonde Besties.

De echte armoe komt meer van het veen, waar ze dan ook eerder ontevreden waren en PvdA gingen stemmen. Dat doe je alleen wanneer je niet helemaal gelukkig met jezelf bent, zo’n linkse rotpartij aanhangen. Dan ben je gewoon boos op de wereld, net als een stampvoetend kind dat z’n snoepje niet krijgt. Wie geestelijk in orde is, die telt zijn zegeningen en steekt de handen uit de mouwen.

Dat veenlandschap met haar dorpjes heeft dan ook niet die ‘kloten’ die het Friese Zeekleiland heeft, roept niet die verbeelding van de Middeleeuwen op, als een soort PvdA- potverteerdersland. Al hebben zelfs PvdA’ers iets goeds, zo blijf je tegen beter weten jezelf voorhouden, en zul je dus ook in het armoedig veenland ooit de natuurhistorische charme gaan zien.

Maar dat bedijkte Middeleeuwse zeeland is juist helemaal Oerrr– Fryslan, tenminste 800, of op plaatsen als Hartwerd  wel 2000 jaar oud. Over ‘duurzaam’ gesproken. Hier zie je in slingerdijken, terpenland en zadeldakjes de Friese Ziel gevangen, zie ook de persoonlijke favoriet de Alde Toer op z’n trotse terp: onze variant op Mont Saint Michel.

Een natuurlijke historie in het landschap, gevormd rond de filosofie die de monniken meebrachten, het christendom, die ook de welvaart meebracht van de mentaliteit van Ora et Labora. Bid en werk.

Dat je niet als een blingbling-crimineger wat de kantjes er afhangt op je mobieltje te gluren met oordopjes in, wachtend tot de bananen van de UWV weer op je rekening zijn gevallen. De Wajong voor zo’n lui Rotjong. ‘Zwart werkt niet’, zei men in mijn jeugd al vroeger, lekker onbekommerd. Het is de bedoeling dat je iets doet met de beperkte tijd die je op deze aarde is gegeven.

Schop onder je reet zeg maar.

Al heeft het Friese Nordische ras dan niet van nature die indolente inslag die de negers zo gewoon is, en dus niet die aansporing van een slavenmeester nodig… De schop onder de kont zit er genetisch al in.

Bij ons ook niet die criminele inborst der zandnegers als Rashid N. en Muhammad B. die tegenwoordig ook voor medelanders door moeten gaan. Anders zwaait er wat voor je, gaat zo’n linkse mediasukkel je beleren. Met z’n multicul-ideologie, die zich hier mede vestigde bij de valse elite dankzij de ‘Liever Rood dan Dood’- landverraders van het Duitse koningshuis uit Nassau. Met hun SS-prins Von Lockheedaffaire zum Bilderbergkomplotten.

Us Heit? (Stadhouder Willem) De vader van slavernij en Staatsalmacht. De Friezen verloren hun vrijheid toen die Oranjemaffia zich hier vestigde als Stadhouder van 1 der Zeven Provinciën.

Vanaf het Karelsprivilege (rond 800, dankzij Karel de Grote) tot eind 15de eeuw waren de Friezen vrij als handelsvaarders, veekopers en kruisvaarders, zonder een tussenpaus. Met alleen de katholieke Keizer en de Bisschop ver in Utrecht als erkend gezag. En wat daar met z’n bemoeizuchtige neus tussen wilde, werd dan op niet mis te verstane wijze in zee gedreven, zoals in 1345 toen de Furor Frisae al dat Hollandse ‘adellijke’ spul in de pan hakte.

To Hell with the Devil.

En zodra Muhammad B. en Rashid N. met hun geweldscultus van De Onderwerping Rome binnenvielen, dan hielpen we- wanneer we er dan toch waren ‘foar in handeltsje‘ in 845- die Romeinen een handje om die IS-vandalisten er uit te bonjouren, die daar zelfs het gebeente van Sint Paulus uit zijn heilige graf hadden gevandaliseerd. (als ik me niet vergis, de details van die geschiedenis hou je tegoed)

Zodat er dankzij de Friese hulp tegen de Saracenen nog steeds een Friezenkerk in Rome staat. OK, we sloegen in 754 Bonifatius dood in Dokkum, zo’n Buitenlander die het christendom wilde brengen. We moesten de kat nog uit de boom kijken, en dan moet je ook niet te opdringerig willen zijn. Fut Doadskoppe.

Maar als het dan echt iets goeds blijkt, dan willen we er ook wel voor gaan.

Het was hoe dan ook geen wonder dat de monniken in Friesland (hier: Klooster Bloemkamp) op hun plek waren. De filosofie Bid en Werk – Doch dyn Plicht en lit de Lju Rabje– sloot aan op de mentaliteit die er al was, klaar om met wat geestelijke stimulans tot wasdom te groeien, meer geletterd en onderwezen te worden.

Zo werden de Friezen aangesloten op die universele filosofie voor alle volkeren, waar ieder volk voor God in de Hemel weliswaar gelijk was, maar onderling als mensen in aard, voorkeuren en leefwijze lekker mochten verschillen. Dus zonder een Almachtige Staat die tot Gelijkheid dwingt met die belachelijke PvdA-Grondwet (1983) van ze.

De zadeldakkerk gaf in steen die gezonde filosofie vorm, als baken van leven en dood midden in de gemeenschap. Zodat je naast de boerderij ook je overleden voorouders, buren en vrienden hebt liggen. Alsof je zo nog even een bak kofje met ze kunt doen, om later in de dood aan allen gelijk te zijn.