Biomassa-miljarden RVO: ‘De vervuiler wordt betaald’…

With a subsidy-incentive of 43 euro’s per MWh, ten thousands of hectares of forest will be burned in Climate Crematoria

Energiebedrijven als Essent (RWE) mogen volgens EU-regels en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) claimen dat (bij)stook van bos uit Noord Amerika in energiecentrales CO2-neutraal is. Of zij de forse extra emissieschulden aflossen met nieuwe bossen kan niemand garanderen. Bij mondiaal stijgende houtvraag wordt bos versneld gekapt dankzij de explosief gestegen Europese import van houtpellets, gedreven door miljarden euro’s stooksubsidies. Ook zaaghout verdwijnt in energiecentrales.

Staatsbosbeheer casht subsidie voor zowel stook van hout (SDE+) als SNL-subsidie om bos te kappen uit naam van ‘stikstof’.

‘Het SER Energieakkoord (Wiebe Draijer, nu Raad van Toezicht Staatsbosbeheer RZ) geeft een ruime plaats aan biomassa, maar zegt niets over bijplanten van energiebos in Nederland’, stelt directeur Kees Boon van de Algemene Vereniging Inlands Hout (AVIH). ‘Onze bossen zijn decennialang gericht geweest op beheer voor recreatie en natuur, wanneer je meer biomassa wilt stoken moet bosbeleid daarop inspelen.’

In 2023 zal de helft van de 16 procent door politici als duurzaam bestempelde energie-opwekking uit biomassa moeten komen. Biomassa dekte al de helft van het 9 procent duurzame energie-doel van 2010. Vooral via houtbijstook in de Amercentrale van Essent, waarvoor het bedrijf 4 miljard euro subsidies ontving uit de MEP-regeling (Milieukwaliteit Elektriciteits Productie).

‘Reststromen’ zijn een PR-kreet bedacht door ‘Communicatie’-adviseurs,

De centrale verstookt ongeveer 1 miljoen ton hout per jaar (ordegrootte duizenden hectares bos), afkomstig uit Georgia in de Verenigde Staten en British Columbia in Canada. Ook E-on overweegt (2014) 50 procent bijstook van hout in kolencentrales, gestimuleerd door subsidies van RVO (Rijksdienst Ondernemend Nederland, Ministerie van Klimaat).

Dankzij eerder de MEP en later SDE-regeling schoten kleine (<50 MW) en grotere biomassacentrales jaarlijks de grond uit in Nederland, zo toont de biomassacentrale-kaart van AVIH die jaarlijks alle nieuwkomers intekent. Met SDE+ subsidies op houtstook denken boseigenaren meer geld met hun bos te verdienen uit laagwaardig hout, dat anders bleef liggen.

Staatsbosbeheer (SBB). ‘Reststromen’…

De bijstook van een ton hout voor stroom voorziet in 31 euro subsidie, en ruim 2 euro per ton voor warmte uit hout. Ook natuurorganisaties beginnen aan biomassa te snuffelen, sinds zij meer geld met hun grondbezit willen genereren.  Zij komen 3 juli 2014 in Wageningen bij elkaar voor een besloten conferentie over biomassa uit Nederlands bos.

Maar bos voor natuurfuncties vraagt een tegensteld beheer van op biomassateelt gerichte houtplantages. Die moeten relatief jong zijn en snel groeien (= veel CO2 opnemen).

Natuurbos vraagt veel dood hout en oude bomen, wat bij beheerders in de jaren ’90 werd gestimuleerd. Jaarlijks komen boseigenaren voor de maximale Subsidie Natuur en Landschap (SNL) van 75 euro per hectare in aanmerking, als zij van houtoogst afzien. Beheerders gingen naar model van het Oost Poolse natuurbos Bialowieza zorgen voor meer dood hout, door opzettelijk bomen te doden en te laten rotten.

Protestgroep tegen boskap Staatsbosbeheer. Uit naam van ‘Natura 2000’ en ‘stikstof’ krijgt Staatsbosbeheer subsidie voor zowel boskap uit naam van ‘natuurherstel’ (SNL, LIFE+) als bosstook. Wiebe Draijer van het SER Energieakkoord zit nu bij SBB in Raad van Toezicht

Grondstof wordt brandstof
Bij een tekort aan inlands hout en teelt voor biomassa komt ruim 95 procent van de houtpelletbehoefte uit import over zee. Volgens de US Foreign Agricultural Service (FAS) in Den Haag verstookte Nederland tussen 2012 en 2015 alvast een geschatte 2,2 miljoen ton hout om beleidsdoelen voor het aandeel duurzame energie uit de Green Deal te halen. Afhankelijk van de groeisnelheid van bomen (die afhangt van soort en klimaat) is dit volume gelijk aan de jaarlijkse houtopbrengst van duizenden hectares bos.

De Europese houtpelletconcumptie verviervoudigde tussen 2006 en 2013 naar 16 miljoen ton. Vooral in reactie op het klimaatbeleid van de Europese Unie sinds de Renewable Energy Directive uit 2009: daarvan werd het biomassa-gedeelte opgesteld door Anders Wijkman (directeur Club van Rome, Globe EU van Gerben Jan Gerbrandy D66) als ‘speciale rapporteur’ voor de Europese Commissie.

Amerikanen en Canadezen voorzien volgens Eurostat in het leeuwendeel van de afgelopen jaar met 32 procent gegroeide Europese vraag naar houtpelletes, met respectievelijk 2,77 miljoen ton (groei 51 procent ten opzichte van 2012) en 1,92 miljoen ton (+43 procent).

Bomencrematorium op de ‘ecosysteemdiensten’ van Staatsbosbeheer ‘haar’ bossen

Binnen Europa is Letland de grootste leverancier met 1 miljoen ton (+31 procent). Waarbij Verenigd Koninkrijk (1), Denemarken (2) Nederland (3) en Belgie(4) de grootste bijstokers van hout zijn. De US FAS verwacht voor 2020 een ruime verdubbeling van haar houtpellet-export naar de Benelux-landen met een exportwaarde van 1 miljard dollar.

De subsidiegedreven stookvraag drijft nu houtprijzen op. Vakblad Houtwereld meldt op 30 mei 2014 dat hoogwaardig zaaghout als brandstof in energiecentrales verdwijnt dankzij de stooksubsidies, ook in Vlaanderen. De houtbranche is dan ook zeer kritisch op het subsidiebeleid: ‘Maak van grondstof geen brandstof’, schrijven zij in Houtwereld. Tegelijk bouwen de Russen een nieuwe houtpelletfabriek in Irkoetsk Siberie, bedoeld voor de Europese markt die volledig op klimaatsubsidies drijft.

‘Reststromen’…Bij Defensie op de Havelterberg, overheidsorganisaties lijken een leveringsverplichting te zijn aangegaan van hout voor klimaatbeleid RVO-ambtenaren

‘De zaag gaat niet direct in het oerbos’
De houtoogst in de landen van herkomst van in Nederlandse centrales gestookt hout stuit ook op kritiek over ecologische bij-effecten van Europees beleid voor duurzame energie. Actiegroepen uit de Verenigde Staten als de Dogwood Alliance protesteren tegen de houtkap in de Appalachen met de slogan ‘our forests aren’t fuel’.

Dit is de regio waaruit Essent haar houtpellets importeert voor Nederland’s grootste houtstoker, de op kolen en hout brandende Amercentrale (295 MW van de 1246 MW vermogen). Bos met laagwaardig hout dat anders natuurgebied bleef, is dankzij de Europese miljardensubsidies plotseling rendabel om te oogsten.

In een aantal gevallen kan dat leiden tot ecologische misstanden zo erkent ook Gert Jan Nabuurs, Wagenings hoogleraar Europese Bossen, organisator van de conferentie op 3 juli 2014. ‘Dat nu SDE+-subsidies bestaan voor houtpellets betekent echter niet dat meteen de zaag in het oerbos gaat’, reageert Nabuurs.

De subsidies die RVO uitdeelt, het kan niet op 🙂

‘De gegroeide vraag wordt meestal opgevangen met voor hout aangelegde plantages. In Europa en de Verenigde Staten is duurzaam bosbeheer meestal de norm en subsidies helpen bosbeheerders bij achterstallig onderhoud.’Kees Boon van de AVIH: ‘De functie van het bos kan veranderen. Kijk naar het Mastbos bij Breda dat ooit voor scheepsmasten werd geplant. Bij ons zal het beheer niet plotseling omslaan door vraag naar biomassa.’

Het woord‘duurzaamheid’ is afkomstig uit de Duitse bosbouw in 1713, kaalkap vindt niet snel plaats in Westerse landen. Certificering maakt de herkomst van hout traceerbaar. Essent hanteert haar eigen Green Gold certificering om herkomst van hout uit duurzaam beheer te garanderen. Essent reageert via haar woordvoerder, dat zij voornamelijk reststromen benutten uit de pulpindustrie.

Maar exploderende houtvraag? Zo staan nu ook in Frankrijk al protestgroepen als Le Collectief Scieries – uit de houtindustrie – die protesteren tegen massale boskap en uitvoer van Franse bossen naar houthongerig China: de sterk gestegen mondiale houtvraag zou onduurzaam beheer uitlokken, meer kapvolume dan herplant.

Bij RVO werkt het brandhout der samenleving

CO2-schulden bij 50 procent hogere emissies
Volgens de regels van het Europese emissiehandelstelsel ETS3, de Nederlandse overheid en haar milieuclubs als Milieucentraal, mogen energiebedrijven aannemen dat de stook van hout 0 CO2-emissies geeft, wat Essent ook doet voor de Amercentrale in haar emissiejaaroverzicht. Een volmaakt gesloten CO2-kringloop dus. In 2011 kwam 2/3de van de door Essent verkochte ‘Groene’energie uit de Amercentrale.

Vanuit wetenschappelijke hoek komt juist op het sluiten van de CO2-balans van bosbijstook de meeste kritiek, erkent ook Nabuurs. Bijstokers van bos bouwen een forse CO2-schuld op bij verbranding, die zij over decennia moeten inlossen met bijplant van nieuwe bossen. De emissie is pas 0,0 wanneer nieuw geplant bosoppervlak de emissies weer opneemt van het hele proces, van houtteelt, opwerking tot pellet, transport naar Europa en stook.

De emissie-optelsom is fors. Biomassa veroorzaakt bij verbranding gemiddeld 50 procent méér CO2-uitstoot per MWh geleverde energie ten opzichte van kolenstook.

Dat stelde het Amerikaanse Partnerschip for Policy Integrity in een recent onderzoek naar emissies van 88 biomassa-centrales ‘Trees, Trash and Toxics’. Hout met haar lage energiedichtheid levert een stookrendement tussen 20 en 30 procent, waarbij kleine centrales (<50 MW) het minst efficient zijn. De gemiddelde moderne kolen- en gascentrale komt makkelijk boven de 40 procent.

De Eemshavencentrale (Essent, RWE) zou met ingang van 2019 voor 15% op hout gaan stoken uit Amerika

Voor evenveel energie is dus meer brandstof nodig, wat meer emissies geeft. Waar gascentrales rond de 350 kilo CO2 per MWh energie uitstoten en kolencentrales tussen 700 en 800 kilo, komen houtverbranders ruim boven de 1000 kilo per MWh directe emissies aan de pijp. Ook bijstook van hout in kolencentrales laat het totale rendement dalen ten opzichte van enkel kolenstook.

Zo hanteert Essent in de Amercentrale in Geertruidenberg een rendementsdaling – ‘efficieny default’- van 39,2 procent.

Door hout bij te stoken, moet Essent dus ook meer kolen stoken per eenheid vermogen, in vergelijking met een praktijk waarin zij enkel kolen stookte. Dat geeft extra emissies per MWh ten opzichte van kolenstook. Die emissies komen bij de ontstane koolstofschuld van houtbijstook. Tegelijk is voor de opwerking tot houtpellet ook nog 10 procent van de totale energie-inhoud nodig, met dito emissies. Ook dat komt bij de koolstofschuld.

Wetenschappers waarschuwen verder voor het gevaar van ‘dubbel tellen’: emissies als ‘gecompenseerd’meetellen door herplant van bos, die er netto nooit waren gekomen zonder biomassastook.

Ook voor je houtkachel kun je subsidie van Meindert Smallenbroek zijn RVO krijgen, onder verantwoordelijkheid van Sandor Gaastra (Directeur Generaal Ministerie van ‘Klimaat’)

Bij herplant compenseer je weliswaar emissies uit verbrand bos.

Maar omdat de verbranding uit biomassa eerst éxtra emissies toevoegt, maakt die herplant historisch gezien voor de met CO2 verzadigde atmosfeer niet uit. Het bos was zonder stooksubsidies blijven staan, of verwerkt tot andere producten in plaats van verbrand. En in Westerse landen vindt die herplant per definitie al plaats na kap. Ook Nederland kent sinds 1961 de herplantplicht uit de Boswet. En bos groeit anders uit zichzelf wel terug.

De Verenigde Staten doet niet mee met het Kyotoprotocol en kent geen met Europa vergelijkbare CO2-boekhouding. Bij huidige stand van wetenschap en emissieregistratie is de claim van energiebedrijven– de houtstook is emissieneutraal- dus onmogelijk, ook bij hout uit duurzaam bosbeheer. De forse emissies worden dus niet volledig gecompenseerd.

Essent kan bij navraag geen gegevens overhandigen waaruit zij haar 0-emissieclaim kan rechtvaardigen. Maar zij hoeft dat volgens Europese regels en van de Nederlandse overheid (Meindert Smallenbroek RVO) ook niet te doen.

De verantwoordelijke RVO-ambtenaar die vervuiling met biomassa met publieke miljarden financiert

De vervuiler wordt betaald
Miljardensubsidies stromen zo naar energiebedrijven die hout bijstoken, met versnelde houtkap zonder garantie dat de forse emissieschuld wordt ingelost. Zoals het Britse tijdschrift The Economist afgelopen najaar vaststelde, zou die bijstook direct staken zonder subsidies dankzij het lagere stookrendement en lage CO2-prijzen.

Dat blijkt uit de praktijk. Vanwege het eindigen van de SDE-regeling zette Essent in 2011 de biomassacentrale in Cuijk direct in 2011 stil, om hem bij ingang van de SDE+regeling weer op te starten. En dus subsidieert de Nederlandse overheid nu de meest laagwaardige toepassing van hout, die al 200.000 jaar plaatsvindt sinds de uitvinding van het vuur.

‘Je zou de subsidies doelmatiger besteden door ze te steken in onderzoek naar hoogwaardiger toepassing van hout, zoals biopolymeren (biologische grondstof voor plastic)’, stelt Nabuurs.

‘Dan levert het nog innovatie op, en de meest laagwaardige houtrestanten kun je dan altijd nog bijstoken. Hoewel ik ook niet voor volledige afschaffing van de stooksubsidies wil pleiten. Bij duurzaam beheerd bos, heb je bij biomassa een meer sluitende CO2-kringloop dan bij fossiele brandstoffen. En het kan een welkome bijdrage zijn voor bosbeheerders.’

‘Forest Maintanance’ 🙂

  • Dit verhaal (hier met enkele correcties toegevoegd) publiceerde ik 10-06-2014 in het Financieele Dagblad. Nu, bijna 6 jaar later gooien alle media, zelfs Staatsomroep NOS massaal de biomassa onder de klimaatbus. Waarschijnlijk offert het Kabinet Rutte 3 ( = Macron cs) biomassa, om zo extra met windmolens op zee uit te kunnen pakken. Let maar op!
  • Zelfs een subsidiestop nu zal de massale houtkap niet be-eindigen. Omdat Meindert Smallenbroek (RVO) al de contracten met bedrijven als RWE tekende om voor miljardensubsidies hout te stoken

5 Replies to “Biomassa-miljarden RVO: ‘De vervuiler wordt betaald’…”

Laat een reactie achter aan Raphaël Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *