‘Tragedie van de Meent’ blijkt natuurhistorisch onwaar

Gemeenschappelijke weidegronden…

We reisden naar het New Forest in Zuid Engeland omdat hier volgens de traditie van ‘common grounds’ het hele graasseizoen de paarden (ogenschijnlijk) vrij loslopen. Geïnspireerd door het gehypete artikel ‘The Tragedy of the Commons’ (1968), Tragedie van de Meent, van ecofascist Garrett Hardin vroegen we ons af: wat klopte er nu wel en niet aan zijn aannames?

En welke verborgen agenda lift mee op Hardin’s oproep tot ‘Mutual Coercion, mutually agreed upon’ (instemmen met politiestaat) bij het beheer van Moedertje de Planeet die hij als ‘commons’ omschreef.

Gemeenschappelijke weidegronden (meent, net als ‘gemeente’) zouden onherroepelijk overbegrazen worden, wanneer je geen groot toegangshek (enclosure) zou zetten…Geldt die metafoor wel voor het beheer van natuur?

Hardin’s artikel: zijn ‘oplossing: ‘Coercion mutually agreed upon’ verwoord de geest van de Klimaatwet: een dictatuur

Saksisch Hudewald op Britse bodem
Wat bij Floortje Dessing zo’n ‘plaats waar je geweest moet zijn’ is, op vele airmiles afstand een obscure cocktailbar op exotisch strand met maximale aandacht voor Juzelluf, Zie Mij, Spiegeltje aan de Wand….

Wel, dat bestaat ook voor bebaarde boskabouters. Voor gesjeesde bosecologen met tik van de Wageningse bosbouwmolen, dan is New Forest in Zuid Engeland 1 van de plaatsen waar je geweest moet zijn. Een Saksisch ‘Hudewald’ in de praktijk, waar de veeboeren- ogenschijnlijk- vrijelijk hun vee wat loslaten te grazen. Het dichtst bijgelegen voorbeeld hier aan de wal is het Borkener Paradies in de Eemsvallei.

In New Forest maakte ik bij het centrum van New Forest, Lyndhurst 1 van de meer geslaagde bosbeelden, alsof een Unicorn (Eenhoorn) uit een sprookje het beeld binnensprong:

De Unicorn

Een heel contrast met het paard dat poseerde bij de chemische industrie en raffinaderijen van Southampton. Die spuien vrijelijk hun afval in de ogenschijnlijke ‘commons’ van de atmosfeer, omdat dit van de Regis (Koning), heerser mag. Omdat die van die industrie weer (zwijg?)gelden ontvangt, omdat het recht van de sterkste, rijkste, beste lobby regeert in een ‘democratie’.

Vergelijk deze foto met het biomassa-beleid van onze leugenachtige en corrupte overheid. Je mag geen rooktonnetje voor roken van spek thuis, dan vervuil je het milieu en krijg je geen vergunning. Maar je mag tegen subisdie wel duizenden hectares bos opstoken in een Klimaatcrematorium (biomassacentrale).

Dan ben je ‘duurzaam’, omdat je de heersende klasse der Ambtenarij dient, de Topmanagementgroep en de UBO’s:

Iets minder idyllisch

Na het seizoen worden die paarden in New Forest dan weer door mensen te paard bijeen gedreven.

Maar tot die tijd schuimen ze vrijelijk rond. En dan kun je best paradijselijke plaatjes maken van zogenaamd Hudewald. Dat waren loofbossen waar de lokale boerenstand op grond van de leenheer het vee weidden. De eik werd er bevoordeeld op andere bomen, want van de eikels werden de varkens lekker vet.

Van dat vee kreeg de landheer of Priorij/Abdij dan weer bijvoorbeeld een tiende van de opbrengsten. Ieder stukje grond was wel van iemand, die voor gebruik tegenprestaties vroeg.

Hudewald

Niemandsland van Britse overheid
De paarden hebben ook allemaal een brandmerkje, met de nummercode van de eigenaar er op, C1 bijvoorbeeld. Jaarlijks sneuvelen er ettelijke paarden door het verkeer, dat ze een manke poot rijdt. Daar kun je iets bij voorstellen wanneer je zelf een ‘Vauxhall’ (Britse Opel) huurt, en het gebied doorkruist. Met regelmaat moet je op de rem trappen, omdat paarden de weg doorkruisen:

Paardjes op de weg, New Forest

Maar de ‘vrije’ praktijk heeft ook iets bedrieglijks. Immers, je wordt niet zomaar eigenaar van vee, dat moet je kopen. Dus voor je veeboer bent, moet je al allerlei formulieren invullen om toegang tot het veeboerenbestaan te krijgen. Je bent niet zomaar lid van de club.

Ook de namen als ‘Nomansland’ kunnen eerder van de Romantiek afkomstig zijn.

Die culturele en emotionele stroming van natuurbeleving, sloeg bij de Angelsaksen even hard in eind 18de eeuw als bij hun bloedverwante Duitsers, ook Saksen. Dat je ‘pictoreske’ landschappen ging koesteren, zoals de Britse dominee-schilder Gilpin het zou noemen. Landschappen als een plaatje, zoals die van mijn Unicorn.

..niemandsland van de Forestry Commission

Het Nomansland is alles behalve van niemand. Het is van de Forestry Commission, het Britse Staatsbosbeheer. Zou dat Britse Staatsbosbeheer die paarden weg willen hebben dan zou dat ook gebeuren. Maar voor het imago van New Forest als 1 van de populairste Zuid Engelse natuurbestemmingen zou dat weer nadelig werken.

De M5 Motorway, en daarbuiten overal paarden op de weg

Rijke Londenaren komen er speciaal voor, zodat er in Lyndhurst ook een Maserati-dealer te vinden is. Lyndhurst is trouwens nog een echte Saksische naam, het Saksische ‘Horst’ herken je er in voor je ‘nest’, verblijfplaats. Alle mooie verblijfplaatsen, oude huizen en landerijen worden door rijke stedelingen geclaimd. Zo treed er een eigentijdse ‘tragedie’ op:

De mensen die het karakteristieke landschap van New Forest helpen ‘veroorzaken’, beheren en in stand houden, daarvoor is steeds minder ruimte. De stedelingen met poen nemen de ruimte in, en die vervullen niet de rol van traditionele grondgebruiker zoals van de mensen wiens plaats zij innemen.

Loslopend vee wakkert toerisme en streekeigenheid aan

Er was nooit 1 stukje ongeclaimd bruikbaar land
Die Saksen zouden met de grote volksverhuizingen in de 5de eeuw de oversteek wagen over de Noordzee, vanuit het huidige Duitsland en Saksenland met de nasale tongval. Ook de Friezen trokken toen naar Engeland. Ze vonden dat de Kelten daar toch niet goed voor het land zorgden, geen echte claim op dat land hadden gelegd.

Een beetje zoals de Westerse kolonisten later van de ‘Indianen’ dachten, wiens land in Amerika ze claimden. Dus konden ze die Kelten mooi verjagen naar de Oostkust, en ze namen zelf het beheer over. Dit is ook de anarchistische tijd waarin de Koning Arthur-verhalen zijn geplaatst.

De zelfde tijd, dat Attillah de Hun uit HUN-garije druk zette op die Angelen en Saksen. Attillah maakte gebruik van de verzwakking van het West Romeinse Rijk om eens goed in West Europa huis te houden. Hij stak de Rijn over, maar werd uiteindelijk bij Verdun staande gehouden, en zou uiteindelijk in 453 sterven.

Saksische kerk, die Saksen werden op hun beurt in 1066 door Willem de Veroveraar verdreven

De Duitsers hun Gotterdammerung, Godenschemering uit Wagner’s Opera ‘ De Ring des Nibelungen’ gaat nog over Siegfried en Gudrun die in deze tijd en strijd leven. Wagner winkelde in het Nibelungenlied uit de 12de eeuw, dat weer op 5de eeuwse heidense Saksische bronnen zou hebben geleund.

Die Angelen en Saksen kregen op hun beurt weer er van langs van Willem de Veroveraar, de Normandiers. Die zouden zich New Forest als jachtreservaat toe-eigenen. Alles veranderde toen in het land ‘van de Angelen en Saksen’, zoals we al beschreven aan de hand van het boek van ecoloog Paul Kingsnorth. Zoals Willem de Veroveraar in 1087 op zijn doodsbed zou bekennen:

I have persecuted the natives of England beyond all reason. Whether gentle or simple I have cruelly oppressed them. Many I unjustly disinherited; innnumerable multitudes perished through me by famine or the sword.

Having gained the throne of that kingdom by so many crimes. I dare not leave it to anyone but God.

Hudewald het Borkener Paradies in het Saksische Eemsland

Alleen slecht bruikbaar land gaf ‘vrijheid’
Moraal van het verhaal: altijd legden heersers hun claim op ieder stukje bereikbare en vooral vruchtbare aarde. En zodra dat vrijkwam of door een zwakke heerser werd bezet, vulde een andere heerser het gat meteen weer in. Dus: zijn er ooit wel ‘commons’ geweest, vrije gronden die men maar lukraak gebruiken kon tot eigen voordeel?

Die vraag kun je ook stellen, wanneer je Harre Halbertsma’s boek ‘De Friese Oudheid’ leest. Waarom gingen die Friezen in dat akelige getijdenland leven, zodat de Romein Plinius de Oudere al meelij met ze kreeg.

De ‘vrije Friezen’ waren enkel vrij, omdat bijna niemand in dat winderige getijdenland wilde leven, en omdat het vanuit het moerassige veen oostwaarts onbereikbaar was. Zodra het land vrucht gaf, dan diende gelijk een heerser zich aan,  om er zijn tiende van te nemen met geweld.

Of dat nu Karel Martel was (734) of de Bisschop van Utrecht die de zogenaamde ‘heerlijke rechten’ uitoefende. Die ‘vrije Friezen’ leefden weer in vijandschap met de Saksen, wiens hete adem ze Zuidoostelijk van zich in de nek voelden.

Die zouden uiteindelijk immers heel Groningen toe-eigenen, zodat ze daar nasaal praten met ‘natte T’. Maar ook ‘vrij’ knokte men onderling steeds om privileges en inkomsten, het ‘vet van het land’. Vrijheid is een eufemisme voor ‘recht van de sterkste’, zoals Liberalisme dat ook is.

Oerbos als dit vond je in de Middeleeuwen nog maar weinig, overal lag een claim op

Er waren altijd drie standen, en de stand met ‘het zwaard’ en de geestelijken waren de landbezitters. Daarvan kon je dan met ‘heerlijke rechten’ een stukje land bebouwen.

Ook kon je bijvoorbeeld van zo’n heerser/warlord een stukje wildernis kopen, een ‘koop’ heette dat. Zoals Oldeberkoop, een koop van kolonisten bij de Bisschop van Utrecht. Die had via de wereldlijke Frankische heersers zijn claim op die regio gelegd. Dan kon je dat ontginnen, en van de vrucht van dat land leven. Maar dan moest je alsnog eerst toestemming van die heerser hebben om daar te zijn.

Je kunt dus al duizenden jaren ‘kiezen’. Net als de Friezen zo’n stukje grond kiezen op de grens van land en zee, zo’n ‘voor de liefhebber een buitenkansje’-landerij dat periodiek overstroomt door de zee. Zodat je de nukken van de natuur verkiest, boven boze buurmannen als Saksen die je het leven zuur maken, jouw plekje willen claimen.

Of als de Eskimo’s, van lieverlede de koude trotseren in je Iglo. Waar je ook liever aan een warme vallei had gelegen bij een stromende beek. Maar ja, daar wilde zelfs in de Middeleeuwen met haar wereldbevolking van 500 miljoen zielen al iedereen leven.

Garret Hardin

Samen met feodale heerser akkoord gaan
Nu dienen we dan het essay ‘Tragedy of the Commons’ van Garrett Hardin te introduceren uit 1968. Dat is 1 van de meest geciteerde schotschriften van de ecologische beweging, dat in het jaar werd gepubliceerd toen ook de Club van Rome het licht zag. Ook zo’n club die ‘Grenzen’ aan groei wilde.

En daarover gaat ook het artikel van Hardin: er moet een wereldautoriteit komen die hekken zet rond de ‘commons’ van water, bodem en atmosfeer.

De beroemdste slagzin daaruit is wel dat vrij gebruik voor iedereen, vrijheid, lijdt tot ruïnering van het collectief.  Als metafoor gebruikte Hardin ‘gemeenschappelijke weidegronden’, die allen overbegraasd zouden worden. Want iedere individuele herder zou baat bij een extra toegevoegd schaap hebben.

Terwijl hij de schade van overbegrazing als individu minder voelt, die zou ten koste van het collectief gaan.

Ontleend aan Garrett Hardin van klimazi Jan Paul van Soest

Die schaapjes, koeien en paarden, waren bij Hardin natuurlijk metaforen voor al die grazende mensen op aarde, die maar bleven toenemen. En dus moesten er maar hekken gezet worden door een bovenbaas, ‘enclosures’, gebruiksbeperkingen met een centrale autoriteit die deze beperking afdwingt.

Want volgens Hardin zouden vrije mensen minder goed tot afspraken over gemeenschappelijk beheer in staat zijn. Hier kwam die andere beroemde volzin uit voort, ‘Mutual Coercion Mutually Agreed Upon’. Akkoord gaan met een neo-feodaal systeem van mondiaal beheer van grond- en grondstoffen.

Enclosures had je overal, hier de heggen als erfafscheding in Somerset

Hardin was een klassieke ecofascist uit de school van populatiecontrole, waaruit de moderne milieu-en klimaatbeweging ontstond die wij de ‘Klimazi’s’ noemen. James Corbett noemt het ‘Climate Eugenics’.Hardin bepleite onder cover van zijn ‘Tragedie van de Meent’ controle over het ‘recht’ om je voort te planten, wat ze ‘Life Boat Ethics’ noemden.

Dat je ook armelui maar aan hun lot moet overlaten, want anders planten ze zich maar voort en maken ze grond en grondstoffen op. Een manier van denken, die van feodale oorsprong is.

Die denkschool kreeg haar academische startschot al in 1927 bij de eerste World Conference on Population. Dat was 6 miljard mensen geleden. De vraag ‘hoeveel mensen en menselijke consumptie kan de planeet hebben’ die toen speelde, die is alleen maar meer relevant geworden. Ergens moet een hek gezet worden, een ‘grens aan de groei’.

Wie zet het hek, wie is eigenaar?

De vraag is natuurlijk: WIE mag dat hek zetten, voor wiens belang?Een praktische maatregel die uit het Hardin-denken voortkwam waren de 200 mijlszones voor visgronden die in 1973 waren ingesteld. Hardin had uiteraard op een aantal punten over grondstofbeheer wel gelijk.

Ergens moet je grenzen stellen, want anders worden bronnen geplunderd, waarop door nog niemand een claim is gelegd. In die claim zit de crux. Meestal gold ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’. De Eerstkomer die ook de macht heeft zijn eerstelingsrecht te handhaven, die houdt de concurrentie dan volgens aan de eigen regels.

Zo ging dat al sinds de ene koning de ander zijn land veroverde. Al in de Bijbel lees je hoe Lot een stuk vruchtbaar land voor zijn vee toegewezen kreeg, terwijl Abraham met minder genoegen nam. In plaats van Lot de hersens in te slaan, twee voor de prijs van 1 te claimen.

Alle paarden zijn ook van iemand, herkenbaar aan brandmerkje

Virtuele hekken zetten rond grond- en grondstofgebruik
Centraal in Hardin’s essay stond de stelling: vrijheid voor het individu ruïneert het collectief. Mensen zouden niet zonder een centralistisch gezag zouden kunnen, feodale heerser. We zouden dus een wereldautoriteit moeten accepteren, wereldregering van ‘experts’.

Historisch gezien, valt op dat Hardin-denken nogal wat aan te merken, wanneer je beweert dat mensen onderling bij grondstofbeheer maar wat aanrommelden. En dat een onvermijdelijke ‘tragedie’ zou dreigen. We beginnen bij de probleemstelling, die al historisch onwaar moet zijn. 

Immers, er was nooit enige vrijheid voor het individu.

Altijd zijn er heersers geweest, waar het individu ondergeschikt aan werd gemaakt, van de Romeinse Keizers tot de UBO’s en Bovenbazen van de Koninklijke Oligarchie Nederland BV anno nu. Daaraan, die ‘regis’ (koning) moest je dan tribuut betalen.

Vervolgens bestonden in de Middeleeuwen nog vele onderlinge gildes, coöperaties, die het van de heer gepachte land dan onderling beheerden. Mensen bleken wel degelijk goed in staat over beheer goede afspraken te maken. Je had stabiele gemeenschappen van eeuwen.

Zicht op Lyndhurst en de heide

Een ‘vrije toegang’ bestond nooit, ook niet tot die bosweides als de New Forest.

Er waren altijd afspraken over een vorm van toegangsbeperking. Niet iedereen kon zomaar deelnemen. Ook bij moderne visserij is vrije toegang tot visgronden een illusie. Krijg eerst maar eens een schuit van meer dan een miljoen euro in de vaart, als toegangskaartje tot de ‘vrije’ zee. Voor ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’ geldt, moet je er eerst maar eens komen…

De Duitse historicus Hartmut Zuckert onderstreept mijn punt met voorbeelden uit Duitsland, in zijn artikel ‘The Commons, a historical concept of property rights‘.

The criticism of Hardin’s essay made it clear that the historical commons were by no means “open to all” and therefore subject to tragically unavoidable des­truction. Instead, there was a clearly defined group of people with rights to the commons who agreed with one another on rules in order to avoid degrading the resource.

Van de landlord of de geestelijkheid…

Zuckert geeft dan verschillende voorbeelden, waarom er nooit een vrij gebruik van ‘commons’ was, zowel in Engeland als Duitsland. De Landadel en geestelijkheid bezat alle land, en ‘verhuurde’ dat, en de ‘eigen inkomsten’ waren daarbij leidend. Hoe zo ‘vrijheid voor het individu’? Er was vrije exploitatie door de landbezittende klasse:

In England, the lords and their leaseholders secured the lion’s share of the commons – a scandal criticized publicly as early as 1516 by Thomas More in the critique of society he placed before his “Utopia”: “sheep…devour men.”

The nobility and abbots, he wrote, were “stop[ping] the course of agriculture, destroying houses and towns, reserving only the churches, and enclos[ing] grounds that they may lodge their sheep in them.”

East of the Elbe, the situation was worse; the nobility was taking possession of the common land and granting the peasants only minimal “compensation.” The manors, which had grown large because of the appropriation of the commons, were run with semi-free laborers who obeyed the nobility’s lashes.

Het lijkt van niemand, maar er is wel degelijk een claim op gelegd

Dat feodale regime heerste ook bij New Forest. Dat ontstond als het jachtreservaat van William the Conqueror in 1073. de nieuwe Normandische krijgsheer-koning. Je hoefde het niet te wagen daar een ‘buck’, hertje te stelen want de straffen van consumptie van de landerijen van ‘his lordship‘ waren fors.

Wat bij Hardin en de mensen die zijn verhaal hypeten misschien een grotere rol speelde dan historische accuratesse, dat was de hernieuwde wil tot mondiale beheersing van grond- en grondstoffen. Omdat de industriële revolutie en agrarische revolutie een bevolkingsexplosie mogelijk maakten. Overproductie faciliteerde bevolkingsgroei in exploderende steden.

Daarom leggen ambtenaren, ngo’s en bankiers van de ‘Milieubeweging’ nu weer een claim op wat ze nu ‘Natuurlijk Kapitaal’ noemen: een toegangshek tot de natuur met kassa ervoor. Hardin en bewonderaars zwengelden met ‘de Tragedie van de Meent’ een discussie aan, die op de World Population Conference in 1927 al was aangezwengeld: van wie is de planeet, en wie mag waar een claim op leggen?

Er was nooit zo’n ‘tragedie’ van vrijheid voor iedereen, waardoor het hele land ecologisch te gronde ging. Je hebt immers maar een paar landlords en hun Joodse geldwoekeraars met winstbejag nodig om zoiets te bereiken, plundering van grondstoffen. Maar de krachtige metafoor deed wel zijn werk.

Duits Hudewald, Borkener Paradies

Van wie is de Planeet sinds de Franse Revolutie?
Met de Franse Revolutie (1789), het Liberalisme en daarna ging het feodale systeem van ‘heerlijke rechten’ immers ten onder.  In Frankrijk ontstond zo het vrije jachtrecht. In de praktijk werden vooral overheden de nieuwe ‘landlords’, waaraan je heerlijke rechten betaalt.

Om die reden werd immers ook het ‘Kadaster’ al ingevoerd. Dat je tot de vierkante meter het belastbare ‘grondbezit’ bij de hand hebt, zodat je de daarop levenden kunt brandschatten met belastingen.

Dus wie behalve ‘regeringen’ werd dan ‘de baas’ over de vroeger door landlords bestierde landerijen?  Moet er dus weer een Superstaat gevormd worden, zoals die bij de Eurosovjetunie nu gestalte kreeg? Bedenk dat de Europese Sovjet ook huist in het ‘Charlemagne’ (Karel de Grote)-gebouw aan de Wetstraat 170 in Brussel. Die naam koos de Eurosovjet niet voor niets.

Hudewald

Men had daar in Brussel bij bouw van dat Karel de Grote-complex mogelijk Keizerlijke pretenties, alsof het Duizendjarige Roomse Rijk sinds Karel (814) opnieuw leven ingeblazen moest worden achter Brusselse Bureaus. Enige symboliek voor wie de nieuwe ‘Heerser’ is, dat was Jean Monnet en de zijnen al niet vreemd.

De vraag van Hardin blijft dus staan; van WIE is de aarde? Wie mag de grenzen- enclosures- aan groei voor wie stellen? Volgens welk recht, dat van de sterkste, of miljardair met de meeste ‘filantropische’ ngo’s? Over die open vraag bracht de ‘Heinrich Boll’-stichting van de Duitse Groene Partij al een boekwerkje uit…

In de praktijk ben je door alle stikstofregels, Natura 2000 en al die andere papieren ‘enclosures’ die volgden uit het collectivistische denken van Hardin nooit meer ‘grondeigenaar’. De Staat dicteert wat je met je ‘eigendom’ mag doen..

Je kunt je kont niet keren zonder vergunning aan te moeten vragen. Een mosselvisser moet zelfs al een ‘stikstofvergunning’ aanvragen om wat mossels op te vissen. Niet vanwege de stikstof, een onzindossier. Maar omdat ‘stikstof’ staat voor een papieren hek dat een entiteit zet rond je bewegingsruimte. Net als een gevangene op permanent proefverlof met enkelbandje.

Ook dit lijkt ongeclaimd land, maar het is van het Britse Staatsbosbeheer

De echte vraag die Hardin eigenlijk stelde is dus: Wie mag dus de nieuwe heersende klasse zijn, wanneer je op papier het feodale systeem 2 eeuwen geleden afschafte?

Het recht van ‘de sterkste’ hoeft zo onrechtvaardig niet te zijn. Een capabele heerser is te verkiezen boven schijndemocratie. Of wil je ‘het recht van de meest talentloze en parasitaire lamlul, de meeste ambtenaren, de beste lobbyisten?

Een antwoord behalve ‘ieder het zijne gunnen’ kennen we hier ook niet zo 1,2,3. Wel snap je dus wat ‘natuur’ is en ‘natuurbescherming’ en het verlangen naar ‘wildernis’. Het geven van de illusie van ‘vrijheid’ aan stedelingen. Alsof je door groen wildernisgebied loopt waarop niemand al een ‘claim’ heeft gelegd in deze volle wereld.

Een plaats waar je door anderen met rust wordt gelaten, behalve dan een overijverige boswachter met BOA-aspiraties die bekeuringen schrijft.

One Reply to “‘Tragedie van de Meent’ blijkt natuurhistorisch onwaar”

  1. tja mijn lief Rypke. ongelofelijk vies spel en al door de eeuwen heen op poten gezet via de banken ( ze).. maken wel uit wanneer er voor of tegen spoed komt, door het kapitaal gedrag de complotjes zijn aan zet (.ps de weldenkende) Hier word verschrikkelijk op ingehaakt door te sensuren ect , en ze zetten vallen!!! door een paar rakkers via de staat wat masten in de hens te stekken ja ja en weer een reden allerie aps te nemen zodat je iedereen iq corona app mekaar kan volgen . de satan is mijn prooi kom maar op nu mijn appel krijg je niet … prachtig olympische spelen 2012 london , hier word werkelijk verteld wat we gaan beleven . bedjesziek, virussen , volk,verplegers iedereen, groot gevangenis werd er doorheen getrokken ziek kan niet slapen ,maar weesssssssssssssttt totdat er een tovenaar komt met zijn spuit heel creepy die de mens gaat redden kijk maar eens, super satanies en weet je ook het getal van corona 66 dus niks is toeval

Laat een reactie achter aan paulien Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *