Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit de Heilige Schrift over de kracht van ‘Het Woord’, waarop de Westerse beschaving was gebouwd. Na de Samuel-boeken over Saul en David, vervolgen we nu met ‘Koningen’, waarbij Salomo ten tonele verschijnt: de bouwer van de Tempel in Jeruzalem, die God om wijsheid vroeg om te kunnen regeren. Dat betekende: ‘onderscheid tussen goed en kwaad’.

‘Dat mijn heere de Koning warm worde’
Het Eerste Boek der Koningen begint met de Koning David die na veertig jaar regeren zo op het einde van zijn Latijn is, dat hij zelfs geen erectie meer kan krijgen van een jonge maagd die ze bij hem leggen, om hem ‘te koesteren’. Dan weten zijn omstanders dat het tijd is om een opvolger aan te wijzen.

Deze passage hadden ze ons op de protestantse lagere school nooit voorgelezen, terwijl het Salomons-oordeel dat we vandaag bespreken nog fris n het geheugen zit:

De Koning David nu was oud, welbedaagd; en zij dekten hem met kleederen, doch hij kreeg geen warmte. Toen zeiden zijne knechten tot hem: Laat ze mijnen heere den Koning eene jonge dochter, eene maagd zoeken, die voor het aangezicht des Konings sta en hem koester, en zij slape in uwen schoot, dat mijn heere de Koning warm worde.

Zoo zochten zij eene schoone jonge dochter in alle landpalen Israels, en vonden Abisag, eene Sunamietische, en brachten ze tot den Koning. En de jonge dochter was bovenmate schoon, en koesterde den Koning en diende hem; doch de Koning bekende ze niet.

Troonstrijd
Dan weet een troonpretendent, Adonia: dit is mijn kans om op te staan. ‘En hij bereidde zich wagenen en ruiteren en vijftig mannen loopende voor zijn aangezicht.’ Het blijkt ook een zoon van David, de jongere broer van Absalom die al tegen David was opgestaan.

David’s beul en krijgsheer, Joab volgt Adonia na, samen met Abjathar de priester. Wie niet meedoen, dat zijn Zadok de priester, de andere militaire held uit David’s krijgsbende, Benaja, Nathan de profeet, Simei (die eerder nog David kritiseerde over Saul)

Zo ontstaat er dus alweer een troonstrijd. Adonia begint alvast een grote barbecue met ‘gemest vee’, nodigt alle zonen van David uit en Abjathar de priester. Maar niet Salomo. Terwijl Bathseba denkt: hoho, mijn zoon Salomo zou koning worden.

Bij de stervende David weet ze die belofte in het bijzijn van getuigen nog over zijn lippen te krijgen. Zo zalft Zadok de Priester dan Salomo tot koning.

‘en zij bliezen met de bazuin, en al het volk zeide: De Koning Salomo leve! En al het volk kwam op achter hem, en het volk pijpte met pijpen en verblijdde zich met groote blijdschap, zoodat de aarde van hun geluid spleet.

Dan snapt Adonia dat hij dus iets te voorbarig is geweest, en voor zijn leven kan vrezen. Want gewoonlijk sneuvelt bij een troonstrijd altijd het hele gevolg van 1 van de pretendenten, zodat de ander koning wordt. Net als bij het huis van Saul, dat volledig werd uitgeroeid voor David.

Zegen van David met moord-opdracht
Adonia verschuilt zich dus in de tent van de samenkomst waar de Ark staat. Houdt zich aan de handvaten van de Ark vast. Salomo spaart hem voorlopig echter, ‘indien hij een vroom man zal zijn’. Eerst voor zijn dood geeft David aan Salomo nog zijn zegen mee (1 Koningen 2)

Ik ga henen in den weg der gansche aarde; zoo wees sterk en wees een man; en neem waar de wacht des Heeren uws Gods, om te wandelen in zijne wegen, om te onderhouden zijne inzettingen en zjne geboden en zijne rechten en zijne getuigenissen, gelijk is geschreven in de wet van Mozes; opdat gij verstandelijk handelt en al wat gij doen zult, en al waarheen gij u wenden zult.

Opdat de Heere bevestigt zijn woord, dat Hij over mij gesproken heeft, zeggende: Indien uwe zonen hunnen weg bewaren, om voor mijn aangezicht trouwelijk met hun gansche hart en hunne gansche ziel te wandelen, zoo zal gen man, zeide Hij u afgesneden worden van de troon Israël’s.

Vervolgens geeft David de opdracht tot moord op zijn vroeger beul en legeroverste Joab, met de rechtvaardiging dat er nog een bloedschuld op hem rust vanwege moord op ‘twee krijgsoversten Israel’s’ (Abner en Amasa), ‘krijgsbloed vergoten in vrede’.

Benaia, de beul voor Salomo
Ook moet Salomo Simei (die David vervloekte om wat hij het huis van Saul aandeed) huisarrest geven op straffe des doods, ‘opdat gij zijn grauwe haar met bloed in het graf doet dalen’. Het excuus om ook voor de zekerheid maar Adonia te doden is ook gauw gevonden.

Wanneer David is overleden, vraagt Adonia via Bathseba aan Salomo om Abisag de Sunamitische schone om haar als vrouw te krijgen.

‘En de Koning Salomo zwoer bij den Heere, zeggende: Zoo doe mij God en zoo doe hij daartoe, voorzeker, Adonia zal dat woord tegen zijn leven gesproken hebben!

Het was blijkbaar geen vroom gedrag om de vrouw te willen, die ze bij je stervende vader hadden gelegd om hem nog 1 maal op te warmen voor ‘de daad’. Dus stuurt Salomo zijn beul Benaja op Adonia af en die slaat hem dood. Die is dan opgeruimd, vervolgens moet Joab nog dood ‘voor het bloed dat Joab zonder oorzaak vergoten heeft’.

Zoo zal de Heere zijn bloed op zijn hoofd doen wederkeeren, omdat hij op twee mannen rechtvaardiger en beter dan hij aangevallen is, en die met het zwaard gedood heeft, terwijl mijn vader David het niet wist:

Benaia de beul krijgt opdracht om Abner te vermoorden, zelfs wanneer hij zich in de tent met de Ark van het Verbond verschuilt. Vervolgens rest, net als bij de Godfather nog 1 andere afrekening. Simei moet nog dood. Een excuus daarvoor is gauw gevonden, hij verlaat zijn huis.

En de Koning gebood Benaja den zoon van Jojada; die ging uit en viel op hem aan dat hij stierf. Alzoo is het koninkrijk bevestigd in de hand van Salomo.

Super-Barbecue
Jaja, let op. Dit is het Oude Testament. Half werk daar hielden ze niet van. Vervolgens houden ze een enorme barbecue ‘op de hoogten’, een brandoffer ( = holocaust) voor de Heere: ‘alleenlijk offerde hij en rookte op de hoogten’.

Je zou ook paling kunnen roken, wanneer ik ‘De Heere’ was geweest had zo’n reukoffer ook best gesmaakt. Ik heb ook een rookvat gekregen, kun je mooi ganzenborst in roken en vis. Maar voor ‘De Heere’ is het vooral rundvlees en lammeren, zoals dat een god voor veetelers en landbouwers betaamt:

En de Koning ging naar Gibeon om aldaar te offeren, omdat die hoogte groot was: duizend brandofferen offerde Salomo op dat altaar.

Op dat moment verschijnt in een droom ‘De Heere’, die aan Salomo vraagt wat hij als koning nu het meeste wenst (1 Koningen 3). Salomo geeft als ‘jongeling’ die niet ‘weet uit te gaan of in te gaan’, de wens dat hij het goede verstand mag hebben;

geef dan uwen knecht een verstandig hart om uw volk te richten, verstandelijk onderscheidende tusschen goed en kwaad: want wie zoude dit uw zwaar volk kunnen richten?

Die zaak nu was goed in de oogen des Heeren, dat Salomo deze zaak begeerd had.

Twee ‘hoeren’ met 1 levend kind
Die passage was dan wel weer uit de protestantse jeugd bijgebleven. In 3 Koningen 15 lezen we dan, dat Salomo uit de droom ontwaakt, en voor de ark van het verbond nog meer brandofferen brengt, en het offervlees ‘deelt met zijne knechten’.

Direct mag hij dan als rechter optreden voor ‘twee vrouwen die hoeren waren’, die voor de Koning komen zodat Salomo zijn legendarische wijsheid kan bewijzen. Ze woonden ongetrouwd bij elkaar in huis toen ze beide een kind kregen. Een kind daarvan stierf, en dus verruilde de ene moeder het dode kind voor het levende voor zichzelf.

Hoe lost Salomo dit raadsel op? (1 Koningen 3:25)

Voorts zeide de Koning: Haalt mij een zwaard. En zij brachten een zwaard voor het aangezicht des Konings;  en de Koning zeide: Doorsnijdt dat levende kind in tweeën, en geeft aan de ene een helft en aan de andere een helft.

Maar de vrouw welker zoon de levende was, sprak tot den Koning (want haar ingewand ontstak over haren zoon), en zeide: Och mijn heere, geeft haar het levende kind, en doodt het geenszins; deze daarentegen zeide: Het zij noch het uwe noch het mijne, doorsnijdt het.

Toen antwoordde de Koning en zeide: Geeft aan gene het levende kind, en doodt het geenszins: die is zijne moeder. En geheel Israel hoorde dat oordeel dat de Koning geoordeeld had, en vreesde voor het aangezicht des Konings, want zij zagen dat de wijsheid Gods in hem was om recht te doen.

De jaloerse vrouw of de echte liefhebbende moeder, het Salomonsoordeel onderscheidt ze van elkaar. Een leider van een land moet in de Bijbelse traditie dus in staat zijn goed en kwaad van elkaar te onderscheiden. Nadat je eerst op rigoureuze wijze de concurrentie opruimt.

Zo kom je steeds dat spanningsveld tegen in de Bijbel, iets paradoxaals. Je vindt zowel Machiavelli, als de nadruk op oprechtheid en rechtvaardigheid in 1 persoon vertegenwoordigd bij de Joodse model-koningen David en zijn opvolger Salomo.

Heb een goede zondag.