Haithabu (Heidehof) en Harald Bluetooth

Haithabu, Vikinghuisjes aan de Hedebyer Noor

Dankzij het boek ‘Vikingen in de lage landen’ (Friesland) van Luit van der Tuuk, hoorden we voor het eerst van Haithabu (Hedeby). Als Friese zeevarende handelaren in de Vikingtijd met de Denen handelden, en verder over de Baltische zee handel dreven, was die plaats onder huidig Sleeswijk het overslagstation.

Handelsroute over land

Ochsenweg
Je kon de Eider opvaren in je open houten bootje, vervolgens je vracht overladen op ossenkarren.

Ongeveer 25-30 kilometer verder bij de ringwal van Haithabu, kon je de vracht overzetten op schepen. De Hedebyer Noor staat in directe verbinding met de Oostzee/Baltische Zee. En dan hoefde je dus niet eerst heel Denemarken rond te varen.

Je ging met ossenkarren verder via de Ochsenweg waar nu nog het Danewerk-museum aan is gevestigd. In het plaatsje Danneverk. In 1864 voerden de Duitsers oorlog met de Denen om deze zone buit te maken. Daarvoor was het dus nog Deens.

Ruine restaureren 🙂

Sinds die tijd werd de Daneverk voor de Denen een nationaal monument, waar tot recent nog schoolklassen uit Denemarken op excursie kwamen. In de 13de eeuw werd de Daneverk met baksteen versterkt onder koning Waldemar. Dus die heet heel toepasselijk de Waldemar-muur.

Die baksteentechniek was al bekend bij de Romeinen, en raakte na hun vertrek in onbruik. Maar met het Roomse christendom en haar monniken kwam die techniek mee terug.

Nu krijg je dankzij de beschikbaarheid van Europese Leader- subsidie, dat ze die muur met moderne bakstenen gaan restaureren. Dus dat je een ruïne gaat repareren. Heerlijk.

Daneverk-route naar Haithabu

Gothen als voorouders Zweedse Vikingen
De Friezen kwamen overal, hun munten zijn tot diep in huidig Rusland en ook op IJsland gevonden. Ook werd in het Friese Wiewerd (toen havenplaatsje Middelzee) een goudschat gevonden met munten uit Byzantium (nu Istanboel Turkije, toen Constantinopel, hoofdstad Oost Romeinse Rijk)

De Zweedse Vikingen uit Gotland dreven via de Russische rivieren als de Dnjepr (uitmondend op Zwarte Zee) handel (buitgemaakte Slaven) met de Islamieten. Zij stichtten Kiev (9de eeuw) aan de Dnjepr, en werden de ‘Rus’ genoemd: mogelijk de naam voor ‘roeiers’.

Ongelooflijk hoe ze eerst de rivieren stroomopwaarts roeiden, duizend kilometer.

Wolin, Vikinghandelsplaats (in 2005 bezocht)

Dan moesten ze de vracht over land vervoeren. Via de Dnjepr gingen de Vikingen (Varangians) dan stroomafwaarts richting Zwarte Zee. Andere routes richting Zwarte Zee liepen via de Oderdelta (daar ligt ook de Vikinghandels-plaats Wolin) en de Weichsel (rivier die door Warschau loopt)

Oostelijk handelsroutes voor de Vikingen vanaf Haithabu. Bron: Marika Magi (2011)

De Vikingen hebben zelfs een poging gedaan om Constantinopel (nu Istanbul) te veroveren. Onder de indruk van de Haga Sofia-kathedraal (Heilige Wijsheid) namen ze uiteindelijk het (orthodoxe) christendom aan. En dus zijn de Russen tot de dag van vandaag als nazaten van Zweedse Vikingen (Varangians) de dragers van de orthodoxe christenheid.

Na de val van het Oost Romeinse Constantinopel door de Turken/Ottomanen (1454, of iets in die richting) gingen die Vikingen zich Tsaar noemen, naar ‘Caesar'( keizer), als voortzetters van dat orthodoxe rijk.

De Zweedse Vikingen- en Rorik die in Kiev de Varangian-dynastie stichtte (9de eeuw) waren de nazaten van de Gothen (uit Gotland en ‘Gotheborg’), die in de Romeinse tijd die oostelijke route al aflegden. Hun voorvader Alarik zou in 409 nog Rome plunderen. Dikke kans dus, dat die Viking-Gothen al voorkennis van die route hadden.

Want ze wisten precies waar ze moesten zijn. En ze wisten ook waar de Dnjepr via watervallen onbevaarbaar is. Zodat ze daar overslagstations hadden.

Bejaardenhuis Haithabu

Slavernijverleden
Alles ging op mankracht, stroomopwaarts roeien. En dan hadden ze ook nog energie over om te kunnen vechten, en onderweg Slavische Slaven buit te maken. Want het woord ‘slaaf’ is vernoemd naar de Slavische volken, die op de Islamitische en Oost-Romeinse slavenmarkt belandden. Dus uit het gebied waar de Gotische Vikingen door roeiden.

In Gotland zijn kilo’s aan Dirhams gevonden, Islamitische munten. De Islamitische schrijver Ibn Fadlan is een belangrijke bron over hoe die Vikingen zich gedroegen. Ze maakten meisjes buit als seksslaven, die gebruikten ze eerst voor eigen gerief, en die verkochten ze vervolgens door op de Islamitische slavenmarkten, waar ze dan in Harems belanden.

Samen met buitgemaakte Slavische jongens.

Doe het maar eens. Daar kom je met je bijltje aanrennen op een dorp na honderden kilometers te hebben geroeid. En dan moet je mensen buit maken. Zittend achter je bureau kun je wel heerlijk moraliseren, maar dan moet je presteren. Je geheven vingertje in de lucht steken is zo moeilijk niet, maar met ouderwets handwerk de vijand bestormen…

Daneverk

Of wij zijn nu afschuwelijke mietjes, of zij waren onmenselijk sterk met giga-cojones. Of allebeide natuurlijk. Je hoort die Slaven echter nooit meer over hun slavernijverleden. En die Islamieten, de grootste slavenkopers, die zijn gewoon niet zo stupide om zich met schuldcomplexen te laten chanteren.

Nordische volken waren werkers, die janken en bedelen niet, die pakken aan. Logisch natuurlijk in zo’n guur klimaat. Als je niet knokt en aanpakt, en het eten valt hier niet gratis uit de boom, dan ga je direct dood. En zo stonden de Friezen tot zeer recent nog bij werkgevers bekend.

Maar sinds de PvdA werd opgericht (1946) en de sociale zekerheid (uitbreiding belastingplicht) de Voorzienigheid verving, werkt ook hier de degeneratie door.

Margarethenwall Haithabu

Ook ondergetekende heeft nog geen fractie van de kracht en hardheid die onze voorouders bezeten moeten hebben. En mijn god, wat ben ik verwend in alle opzichten. Het nadeel is dus dat je dan verweekt, een watje wordt die nog geen kilometer een rivier op zou kunnen roeien. Of nog erger: je wordt een bangvoordegriepmietje met ‘mondkapje’ op.

Het dichtst dat nu bij hun prestatie in de buurt komt is de Harlingen-Terschelling-Race. Als het echt tegenzit ga je nog over je emoties praten. Hoe diep ben je als man dan gezonken…

Viking-ethos, daar kunnen we best wat meer van gebruiken.

Ryping de Viking 🙂

Er is een grappig 1plaatje- cartoon van Archibald in omloop, ‘De Metroviking’: die verbijstert zijn Viking-vrienden, wanneer hij stelt: ‘Vrouwen verkrachten, brandstichten, dorpen plunderen?’ ‘Nee! Ik heb vandaag en workshop Latte Art’ (figuurtjes in je cappucino maken)

Sleeswijk, noordelijk van Haithabu

Bluetooth
Aanvankelijk leverden de Friezen hun vracht af bij de 8ste eeuwse (Deense) handelsplaats Ribe. Hier stichtte Bisschop Ansgar(801-865), de Apostel van het Noorden in de 9de eeuw ook de eerste christengemeenschap. Het christendom was in Vikingland toen een getolereerde religie.

Met de regering van de Koning Harald Blauwtand (+985), waarnaar je Bluetooth is vernoemd (zie het runeteken, een H en en B in elkaar!) werd het christendom de officiële religie, het geloof in de Kracht van Het Woord en het idee dat iemand moet sterven zodat anderen kunnen leven.

En zo kwam ook een einde aan het offeren van mensen als ritueel. Voortaan zouden mensen elkaar alleen nog bij bosjes afslachten in oorlogen. Gelukkig maar.

In de achtste eeuw (747) begonnen die Denen met de aanleg van de Daneverk: een 30 kilometer lange verdedigingswal, die aanvallende Saksen en Wenden (Slavische stam) uit het zuiden moest tegenhouden. De Deense koningen wilden graag de lucratieve handel beschermen.

De Batterijwal uit 1864 van de Duits-Deense oorlog in de Daneverk

Dus bouwden ze de Daneverk. Daarbij maakten ze gebruik van natuurlijke grenzen als de Eider en de rivier de Treene om het traject zo kort mogelijk te houden. De wal begint dus daar waar de Treene afbuigt.

Dikke kans dat die Saksen weer noordwaarts waren gedreven door de Franken, die het Roomse geloof met de Romeinse beschaving kwamen brengen met het zwaard.

De Saksen zijn op hun beurt weer vernoemd naar de zwaarden die ze droegen, de ‘Sahse’. Volken werden herkend aan de wapens die ze droegen. Viking is eigenlijk een Scandinavisch werkwoord “Vikingar’ dat zoiets als piraterij betekent. Ze kwamen met hun bendes op zoek naar fortuin en roem op bezoek, sloegen de mannen dood en namen de vrouwen en kinderen als Human Resources/slaven mee voor de slavenmarkt.

Of ze maakten de bevolking bang, en vroegen protectiegeld in ruil voor ‘niet doodslaan’.

Danewerk, het borstelgras schijnt bijzonder te zijn

Zo is ook de moderne Belastingdienst  en het fenomeen ‘De Overheid’ ontstaan. Waar de Vikingen het met bijlen deden doen ze dat nu met blauwe enveloppen. Als Zelfstandige Zonder Pensioen of Perspectief kwam ik er vooralsnog genadig af.

Kale kippen. Rijkdom trekt rovers aan, zo toont de natuurlijke historie. Dus moet je verdedigingsmuren opwerpen, en je bewapenen. Want anders komen ze het je afpakken. Dat is een vast onderdeel van de menselijke natuur: geen vrijheid zonder je grenzen te bewaken.

Haithabu aan de Hedebyer Noor met omringende verdedigingswal zichtbaar

De Danewerk is zo’n fysieke grens die nu dus al weer 1300 jaar bestaat. Zowel een natuur- als cultuurmonument, kortom klassieke Natuurlijke Historie en dus onmisbaar voor Interessante Tijden, uw studiecentrum voor natuurlijke historie. ‘Het Nieuws’ is bij ons ‘wat je nog niet wist of eerder zo gezien had’.

Ik wist dit tot voor kort ook allemaal niet. Dus moet je bij waarheidsvinding ook niet je eigen voorstellingsvermogen als maat nemen. Want wat weet je nu eigenlijk allemaal? Haithabu bestaat!

Haithabu betekent iets als ‘Heidehof’. De wallen werden met heideplaggen opgeworpen. Je moet voor je cultuur gebruik maken van wat de lokale natuur te bieden heeft.

3 Replies to “Haithabu (Heidehof) en Harald Bluetooth”

  1. Dankje Rypke, voor dit mooie artiekel over Haithabu/ Hedeby. Mijn vrouw en ik zijn er verschillende keren geweest, het blijft boeien. Slot Gottorf in Schleswig heeft een schitterende expositie over de voor- en na Vinking periode. Die jongens ( Vikingen ) hebben niet bij toeval een koostertje in Lindisfarne geplunderd , ze wisten donders goed waar goud en goederen te vinden waren.

  2. Niet alleen de Vikingen handelden in slaven. De Friezen hadden zo op hun eigen manier bemoeienis met de slavenhandel, en kochten slaven in Engeland die zij naar de slavenmarkt in Verdun brachten.

    De strijd daar tussen de Kelten en de binnengevallen Angelen, Saksen en Juten was nog in volle gang, en ‘brit’ gold als een ander woord voor slaaf.

    De Karolingen hebben eind achtste eeuw nog wel geprobeerd de slavenhandel te beperken, maar deze was te lucratief. Slavernij was destijds een geaccepteerd verschijnsel, ook in de Lage Landen, gezien de vele bepalingen over slaven in de Lex Frisionum. Uit: Ben Speet – De tijd van monniken en ridders : 500-1000

  3. Mooie reisreportage. Altijd leuk om vikingsporen te volgen.
    Zo ook in Ierland waar de Vikingen rond het jaar AD 1000 kwamen.
    Die hebben daar het Katholieke geloof aangenomen en een prachtige kathedraal gebouwd in Dublin. Mooi om daar te zien hoe deze rauwe bolsters veranderden in christenen. In Scandinavië is voor politieke doeleinden na de reformatie het protestantisme als staatsgodsdienst ingevoerd, wat helaas vandaag de dag tot een nagenoeg algemeen atheïsme is geworden.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *