‘Hoe ontzagwekkend is deze plaats’ (Genesis 28)

Linksonder de rups van de Sint Jacobsvlinder. Sint Jacob is vernoemd naar de broer van Jezus, die weer de naam van de stamvader van Israel draagt

Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit de Heilige Schrift, Het Boek zonder welke er geen Westerse cultuur was geweest. Vandaag in Genesis 28 zien we hoe de Jacobsladder ontstond, op een plaats die Jacob ‘Bethel’ gaat noemen omdat hij in een droom daar God ontmoet. Dit Hebreeuwse sprookje toont dat de Bijbel zelf ook een soort Bethel is. 

Spin die het vliegenkoord bij de deur tot zijn web inbouwde

De zegen meekrijgen
Vorige aflevering zagen we hoe Jacob via bedrog zijn broer Ezau van het eerstgeboorterecht beroofde. Die is daar terecht pissig over en zint op wraak. Dus op advies van zijn moeder Rebekka, het brein achter het bedrog op vader Izak, vlucht Jacob naar zijn oom Laban die ergens in Mesopotamie (Irak) woont.

Uit dat land moet hij zich maar een vrouw zoeken. De passage doet een beetje denken aan een liedje van Tom Waits, over Small Change that got rained on by his own .38. Someone will head south until the whole thing cools off… Als Jacob maar lang genoeg weg blijft zal de woede van Ezau bekoelen.

Onderweg zien we echter dat Jacob voor vertrek nog wel de zegen meekrijgt van zijn vader Izak. Als Ezau dat ziet, wordt hij extra pissig. Want hij krijgt te horen dat de vrouwen die hij tot vrouw nam, die uit het land Kanaan niet goed genoeg zijn.

Opslag van Gas-condensaat met Jacobs-kruiskruid op de voorgrond

Ezau kruipt bij Ismael in
Bevreemdend is wel, dat Izak gewoon Jacob zegent op advies van zijn vrouw, terwijl beiden hem bij de neus hadden genomen.

Toen Ezau zag dat Izak Jakob gezegend had, en hem weggestuurd had naar Paddan-Aram om vandaar voor zich een vrouw te nemen, en dat hij hem, toen hij hem zegende, geboden had: Neem geen vrouw uit de dochters van Kanaän,

en toen hij zag dat Jakob naar zijn vader en moeder geluisterd had en naar Paddan-Aram gegaan was,
en toen Ezau zag dat de dochters van Kanaän niet deugden in de ogen van zijn vader Izak, ging Ezau naar Ismaël en nam hij Machalath, de dochter van Ismaël, de zoon van Abraham, de zuster van Nebajoth voor zich tot vrouw, naast zijn andere vrouwen.

Hier zien we dus dat de eigenlijke eerstgeborene uit Abraham, Ismael (uit de slavin Hagar) een verbond aangaat met de eigenlijke eerstgeborene uit Izak. Die zijn echter niet de favorieten van God.

Jacobskruiskruid met rupsen van Sint Jacobsvlinder

Jacobsladder
Dat Jacob wel God’s renpaard door de geschiedenis is, dat blijkt uit de volgende passage. Jacob is onderweg naar Mesopotamie bij de plaats Luz aangeland waar hij zijn hoofd op een steen te ruste legt. Dan krijgt hij een droom waarin hij God en zijn engelen ontmoet:

Toen droomde hij, en zie, op de aarde was een ladder geplaatst, waarvan de top de hemel raakte, en zie, de engelen van God klommen daarlangs omhoog en omlaag.

En zie, de HEERE stond boven aan die ladder en zei: Ik ben de HEERE, de God van uw vader Abraham en de God van Izak; dit land waarop u ligt te slapen, zal Ik u en uw nageslacht geven.

Uw nageslacht zal talrijk zijn als het stof van de aarde en u zult zich uitbreiden naar het westen, het oosten, het noorden en het zuiden. In u en uw nageslacht zullen alle geslachten van de aardbodem gezegend worden.

‘Jacobsladder’, geschilderd door Afke Smit

En zie, Ik ben met u, Ik zal u beschermen overal waar u heen zult gaan, en Ik zal u terugbrengen in dít land, want Ik zal u niet verlaten, totdat Ik gedaan heb wat Ik tot u gesproken heb!

Toen Jakob uit zijn slaap ontwaakte, zei hij: De HEERE is werkelijk op deze plaats, en ik heb het niet geweten.
Daarom was hij bevreesd en zei hij: Hoe ontzagwekkend is deze plaats! Dit is niets anders dan het huis van God en de poort van de hemel.

Daarna stond Jakob ’s morgens vroeg op. Hij nam de steen waar hij zijn hoofdkussen van gemaakt had, zette die overeind als een gedenkteken en goot er olie op.

Hij gaf die plaats de naam Bethel, hoewel de naam van de stad eerst Luz was.

Beth(e)lehem, het klooster dat de naam geeft aan Bartlehiem

Bethelkerk uit Hebreeuws sprookje
Veel protestanten en baptistengemeentes noemen hun kerk de Bethelkerk. Nu snap je dus naar welke passage die naam verwijst. Naar de ontzagwekkende plaats, een gat in tijd en ruimte waar Hemel en Aarde elkaar ontmoeten, waar Engelen via een ladder afdalen.

In dit Hebreeuwse sprookje althans, en de term ‘sprookje’ hoeft niet oneerbiedig te zijn.

Het kan ook betekenen dat je open moet blijven staan voor het onvoorstelbare en onverwachte, omdat het tegendeel de gewoonte is van mensen. Namelijk dat je van je eigen voorstellingsvermogen uitgaat, dat natuurlijk veel te beperkt is om het ontzagwekkende mysterie van Het Leven te begrijpen.

Hoe bovennatuurlijk is alleen al de natuur met al haar aardse buitenwezens.

Je mag de Bijbel dus misschien best een sprookjesboek noemen. Met een duidelijk verschil: in de sprookjes van de gebroeders Grimm zijn ‘tijd’ en ‘plaats’ minder van belang. Dan schrijven ze ‘er was eens’ of ‘in een ver land’. De Bijbel plaatst haar sprookjes niet los van tijd en plaats, maar maakt ze onderdeel van de realiteit en de historie.

De antieke Statenbijbel, voortaan Iedere Zondag

Zo is de Bijbel dus ook een soort Bethel. Een Boek waar Hemel en Aarde elkaar treffen, waar dingen die ‘rationele’ mensen belangrijk lijken precies tot het tegendeel kunnen worden omgekeerd. En omgekeerd. En waar Het Woord ook ‘Vlees’ kan worden. Hoe ontelbaar veel mensen zijn door de Bijbel geinspireerd, waarna hun leven veranderde.

Miljarden. Dat is een feit. Misschien zijn zulke sprookjes in zichzelf dus wel een Jacobsladder, een verbinding tussen verschillende hersenhelften of delen met elk een eigen functie. Dat je van het analytische en rationele, eigenlijk ‘de overlevingsmodus’ kunt ontsnappen naar de Verbeelding.

Zodat je na een tocht door de Verbeelding weer beter tegen Het Leven kan in praktische zin. Dan hoef je ook niet te doen of beide ervaringswerelden elkaar uitsluiten. Ze vullen elkaar onmisbaar aan.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *