Bijlzwaaiende activisten (Vikingen)

Ryping de Rossig bebaarde Viking, Vikingmuseum op Wieringen

De donkere uurtjes komen we hier door met het kijken naar ‘Vikings’, de serie uit 2013 – nu op Netflix- over Ragnar Lodbrok en zijn familie. Lodbrok was hier al bekend dankzij het boek van Tom Shippey over de psychopathische mentaliteit van deze piraten, ‘Laughing Shall I Die’. De term ‘Viking’ betekent letterlijk ‘piraat’.

Lachend zal ik sterven. Vikingen waren Liever dood dan Slaaf.

Shippey is de opvolger van Tolkien op het vakgebied van Oud Germaanse en Noorse talen, en hij schreef het beste academisch verantwoorde boek over Vikingen waar je dankzij zijn Britse relativerende humor ook nog om lachen kunt.

In de serie zijn we nu aangeland bij de overval op Parijs, al lijkt er een verdichting plaats te vinden. De eerste grote Viking-overval vond plaats in maart 845 tijdens Pasen met 120 schepen en 5000 Vikingen, geleid door ‘Reginherus’ , die Ragnar Lodbrok uit de saga’s kan zijn. Aldus Wikipedia, ja sorry.

In de TV-serie is Ragnar Lodbrok de aanvoerder van de overval op Parijs die in 885 en 886 plaatsvond. In de serie is Rollo de broer van Ragnar, die altijd in zijn schaduw leeft terwijl hij misschien wel een veel groter krijger is. Rollo zal door een deal met de Frankische Graaf Odo – die de aanval weet af te slaan en af te kopen- de uiteindelijke beschermer van Parijs worden.

Terwijl toen Rollo als historisch karakter daadwerkelijk de aanval leidde op Parijs. Die is hier dan dus de jaloerse broer Rollo, die eigenlijk zelf een leiderspositie wil. Later zal Rollo voor zijn eigen ambities juist zich tegen zijn vroegere strijdmakkers keren, zodat hij zelf grondgebied in Francia kan krijgen: dat wordt dan Normandie.

Viking

De Bloedarend
Ragnar laat zich als een tot het christendom bekeerde Trojan Horse in een lijkkist binnen de stad brengen, en weet dan de prinses te gijzelen als hij uit de kist springt in de kathedraal. Zo kan hij de voordan moeizame strijd in eigen voordeel beslechten, terwijl hun tegenstander Graaf Odo ze gevoelige slagen toebracht.

Ragnar is een karakter uit de Nordische saga’s, die vermengd raakte met historische figuren. Hij zal uiteindelijk in 865 sterven door de wraak van de koning Aela van Northumbria. Uiteindelijk zal zijn zoon Ivar the Boneless hem dan weer wreken, die zelf in 873 sterft.

Tom Shippey’s insteek is dat de saga’s een vorm van faction zijn, dus dat de verhalen afkomstig zijn van figuren die echt leefden en die vervolgens verder gemythologiseerd zijn.

In combinatie met archeologisch bewijs, andere historische bronnen leveren de Saga’s van de Noormannen dus wel degelijk een kijkje in de Viking-psyche. Van Tom Shippey leerde ik ook voor het eerst over de martelpraktijk die Ragnar toepast op zijn concurrent uit Gotland: De Bloedarend. Dat je iemand de ribben uit de ribbenkast hakt, en vervolgens zijn longen uitvouwt over de schouders.

Mooie Vikingbijl-replica in Viking Museum op Wieringen

Volgens historische overlevering zal Rollo uiteindelijk in 911 Hertog van Normandie worden en zo de invallen van Vikingen via de Seine be-eindigen. Zo wordt hij de verre voorvader van het Normandische leger van William the Conquerer die in 1066 bij de Battle of Hastings de Angelsaksische geschiedenis op de kop zet.

In mijn boek ‘Liever dood dan Slaaf’ besteed ik aandacht aan het werk van Tom Shippey, omdat de Vikingen en Friezen veel eigenschappen deelden als zeevarende handelaren. Het is geen wonder dat Vikingen zo’n bewondering oproepen. Je kunt moraliseren over hun geweld. Maar, doe het maar eens. Honderden kilometers een rivier oproeien, dan een stad overvallen en wat slaven buitmaken.

Vikingstijl

Nu noemen mensen zich al ‘vrijheidsstrijder’, wanneer ze de hele dag op Twitter wat op hun tiptoetsjes nare dingen roepen over de overheid, of zeggen ‘boeh Rutte’. Of zoiets. Toetsenbordkrijgers. Metrovikingen die een cursus Latte Art afleggen (melkfiguurtjes maken in je koffie als ‘Barista’, Cappucinno-nicht).

Na de Verlichting leven we nu in het tijdvak van de Vernichting.

Andermaal is het treurig dat je zo weinig onderwijs kreeg in deze historische periode, dat je nooit de Edda leerde lezen met de saga’s, die prachtig zijn vertaald door Jan de Vries (…). We hopen dat op termijn in te halen, en met mijn boek alvast de interesse te wekken voor de saga’s en onze Noordse afkomst.

Haithabu, Vikinghuisjes aan de Hedebyer Noor

Luit van der Tuuk zijn boek ‘De Vikingen in de Lage Landen’ kan je hier ook op weg helpen.

Daarin leerde ik over de handelsplaats Haithabu, waar Friezen en Vikingen met elkaar handel dreven. Dat is ‘Hedeby’ uit de serie. Bijna niemand in Friesland die je spreekt had ooit van Haithabu gehoord (Heidehof). In hoofdstuk 3 van Liever dood dan Slaaf vind je er meerdere foto’s van, ook van de Danevirk, en lees je ook over de oer-Friezen als proto-Vikingen.

…je rijdt er tientallen malen aan voorbij, zonder te zien dat er een Vikingschat ligt

Hoog tijd dat ons Heidense erfgoed ook de welverdiende plek krijgt. Op Wieringen staat de zilverschat van Vikingen die ze bij het Westerklief vonden er nu wat stiefmoederlijk bij, in een moderne VVV-loods. Waarom geen mooi langhuis bij de entree van Wieringen, of een kroeg in de vorm van Vikingschip met de Vikingschat er uitgestald?

De poort naar Wieringen: plankgas…’The Strip’, met een Viking als stripfiguur. De lelijkste entree van de hele Waddenregio, en het wordt met De Waddenpoort NOG erger…

Nu kom je vanaf de A7 op ‘The Strip’, ja zo heet die verzameling modernistische lelijkheid inclusief tankstation werkelijk: The Strrrip.

Een andere reden waarom de Vikingen nu zo populair zijn: alles modern is vals, nep, lelijk, onecht, van iedere verbeelding en magie ontdaan, enkel functioneel en berekend op terugverdientijd. Dat is ook wat ‘seculier’ betekent, alles wat binnen 1 mensenleven past.

Een vikingschip als graf in Noord Friesland

De Vikingen leefden met doodsverachting. Mooie scene ook, is de executie van een Vikingkrijger in Parijs. Hij vraagt zijn beul zijn haar dan opzij te houden voor de andere beul het hoofd er af kan hakken. Als die dat haar vasthoudt, en de beul slaat toe trekt hij zijn haar aan, zodat de andere beul een hand verliest. En dan moet de Viking sarcastisch lachen. Hahaha, hij heeft ze voor zijn onvermijdelijke dood toch nog een streek geflikt.

Dat is de Vikingspirit, die de serie goed verbeeldt, en die ook Tom Shippey beschrijft.

2 Replies to “Bijlzwaaiende activisten (Vikingen)”

  1. Ik ben verschillende keren in Haithabu en omgeving geweest en het blijft boeien. Een absolute aanrader is het Gottorf Museum in Schleswig, met een enorme collectie van de eerste menselijke bewoning tot de huidige tijd en het Nydam schip. De Haithabu periode vindt je er niet, daarvoor is het Viking Museum. Bezoek beide, dan begrijp de geschiedenis van dat gebied en die van de kleine Deense minderheid.

Laat een reactie achter aan Paul van der Ree Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *