Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit De Heilige Schrift, Het Boek zonder welke je de Westerse cultuur niet begrijpt of herkent. Vandaag wandelen we verder door Exodus, de uittocht van een leger van zeshonderdduizend Israelieten uit Egypte.

Nadat hun god JHWH massamoord pleegde op alle eerstgeboren kinderen in dat land, trekken ze door een in twee splijtende zee de woestijn in.

In die woestijn zonder water en voedsel zal dat volk vervolgens veertig jaar lang overleven op een mysterieus soort krachtvoer dat ze ‘manna’ gaan noemen. Daarvan kunnen ze iedere ochtend dus een ton of driehonderd verzamelen, wanneer het als een soort dauw op de woestijnbodem ligt.

De twaalf stamkroegen
We waren vorige keer met zeshonderdduizend Israelieten en al hun vee door een in twee gespleten Schelfzee gewandeld. De ‘muren van water’ konden ze aan weerszijden voelen. Vervolgens liet hun god JHWH die zee weer samentrekken, zodat de achtervolgende Egyptische strijdmacht door de zee werd verzwolgen.

En daarop zong Mozes zijn loflied op hun god als ‘Krijgsman’, sinds de Statenvertaling (1618) heet die bij ons HERE met hoofdletters. Om zo JHWH in lettertekens te imiteren. Vervolgens moet een legermacht van zeshonderdduizend Israelieten nog veertig jaar lang zien te overleven in een woestijn zonder eten en drinken. Dat Beloofde Land komt ze niet zomaar aanwaaien.

Hoe lost de schrijver van Exodus- Mozes- dat probleempje op?

Zoals altijd in de Bijbel worden heel nauwgezet namen van mensen, plaatsen en tijdstippen vermeld. De opzet van alle Bijbelverhalen is historiciteit. Neem enkel deze zin uit Exodus 16:

Zij braken op uit Elim en heel de gemeenschap van de Israëlieten kwam in de woestijn Sin, die tussen Elim en de Sinaï ligt. Dat was op de vijftiende dag van de tweede maand nadat zij uit het land Egypte waren vertrokken.

Apart heh, steeds zie je dat in de Bijbel terug. Net als al die gedetailleerde geslachtsregisters. Zo veinzen de Bijbelschrijvers een historisch nauwkeurig verhaal:

En heel de gemeenschap van de Israëlieten morde tegen Mozes en tegen Aäron in de woestijn. De Israëlieten zeiden tegen hen: Och, waren wij maar door de hand van de HEERE gestorven in het land Egypte, toen wij bij de vleespotten zaten en brood aten tot verzadiging toe! Want u hebt ons uitgeleid naar deze woestijn om heel deze gemeente van honger te sterven.

Even daarvoor hadden ze nog dorst, maar meer dan een bittere bron was er niet beschikbaar. Dat werd met hulp van boven opgelost. Die oplossing kiest de schrijver van Exodus (Mozes volgens de overlevering) ook hier, hoe verrassend.

Toen zei de HEERE tegen Mozes: Zie, Ik zal voor u brood uit de hemel laten regenen. Het volk moet eropuit gaan en de per dag benodigde hoeveelheid verzamelen, zodat Ik het op de proef kan stellen of het naar Mijn wet wandelt of niet.

En op de zesde dag moet het zó zijn dat zij bereiden wat zij binnenbrengen, en dat zal het dubbele zijn van wat zij dagelijks verzamelen.

Mozes heeft een direct lijntje met HEERE, alsof hij een mobiele telefoon op zak heeft waar HIJ ‘m steeds appt en belt voor Instructies. Al kan Hij ook ‘In the Cloud’ verschijnen, als in een Wolk voor een soort Zoom-meeting met Mozes. Dat heeft niet iedereen.

Maar ja, niet iedereen wordt ook zomaar door Koning Willem Alexander gebeld. Invloedrijke vrienden, daar gaat het in dit leven om als je iets bereiken wilt. Dus legt Mozes het gemor van de Israelieten tegen zijn masterplan uit, als gemor tegen God zelf:

Verder zei Mozes: Als de HEERE u in de avond vlees te eten geeft en in de ochtend brood tot verzadiging toe, dan is dat omdat de HEERE het gemor heeft gehoord waarmee u tegen Hem mort. Want wie zijn wij? Uw gemor is niet tegen ons gericht, maar tegen de HEERE.

Er is weer een wonder van boven nodig, voor die zeshonderdduizend Israelieten in de woestijn inzien dat de HEERE niet alleen echt bestaat, maar ook met ze is. Wanneer ze zijn voorschriften houden. Als gelovige ben je ook vergeetachtig. In de New Age noemen ze dat Be Here Now, je leeft in het moment en wat vroeger gebeurde is dan niet meer dan een herinnering:

Ik heb het gemor van de Israëlieten gehoord. Spreek tot hen en zeg: Tegen het vallen van de avond zult u vlees eten, en in de morgen zult u met brood verzadigd worden. Dan zult u erkennen dat Ik de HEERE, uw God, ben.

En tegen de avond gebeurde het dat er kwartels kwamen aanvliegen, die het kamp overdekten, en in de ochtend was er een laag dauw rondom het kamp.Toen de laag dauw opgetrokken was, zie, over de woestijn lag iets fijns, iets vlokkigs, fijn als de rijp op de aarde.

Dit zijn de beroemde kwartels die uit de lucht kwamen vallen. En de dauw was het manna. Dat schijnt mega-bederfelijk te zijn, al een dag later zouden de maden er in komen:

En Mozes zei tegen hen: Niemand mag ervan overlaten tot de volgende morgen. Maar zij luisterden niet naar Mozes en sommige mannen lieten ervan over tot de volgende morgen. Toen zat het vol wormen en stonk het. Daarom was Mozes erg kwaad op hen.

Zo verzamelden zij het elke morgen, ieder naar wat hij eten kon, want zodra de zon heet werd, smolt het weg.

Om zeshonderdduizend Israelieten te voeden heb je dagelijks zeker 300 ton manna nodig dat je van de woestijnbodem schraapt. Dat manna is veertig jaar lang het stapelvoedsel in de woestijn, een soort krachtvoer waarmee ze tot militaire wonderdaden in staat waren:

Het huis van Israël gaf het de naam manna. Het was wit als korianderzaad, en de smaak ervan was als van een honingkoek. Verder zei Mozes: Dit is het woord dat de HEERE geboden heeft. Vul een gomer ervan om het te bewaren, al hun generaties door, zodat zij het brood zien dat Ik u in deze woestijn te eten heb gegeven, toen Ik u uit het land Egypte leidde.

Ook zei Mozes tegen Aäron: Neem een kruik en doe daar een volle gomer manna in, en zet die voor het aangezicht van de HEERE om het te bewaren, al hun generaties door. Zoals de HEERE Mozes geboden had, zette Aäron het vóór de getuigenis om te bewaren.

De Israëlieten aten veertig jaar lang het manna, totdat zij in bewoond gebied kwamen. Zij aten manna, totdat zij aan de grens van het land Kanaän kwamen.

Wat dit nu precies was, daar zijn de geleerden het niet over eens. Maar effectief was het wel. Zonder dit manna, hadden ze nooit het Beloofde Land veroverd. Heb een goede zondag.