(Sigrid) ‘Kaag’, een Friezisme in Zuid Holland…

Sigrid Reset Kaag

Dankzij taalwetenschapper Peter Alexander Kerkhof (Leiden Universiteit) lezen we dit artikel ‘Oud Friese sporen in Middeleeuws Maasland‘ over resterende Friezismen in Zuid Holland, die in plaatsnamen overleven. Die zou je herkennen omdat ze met een ‘a’ werden uitgesproken en geschreven, in plaats van een ‘o’ als in het Middel-Nederlands gebruikelijk.

Eigenaar Zaansche Stoomdrukkerij in KOOG aan de Zaan

Een letter verschil
De oude naam voor Noordwijk was ook oud-Fries ‘Nortgha’, Voorschoten heette Forscathe, voor de uitspraak Middel-Nederlands werd met ‘o’. Waar in het Middelnederlands over een ‘koog’ werd gesproken, was de oud-Friese uitspraak met een ‘a’ dus een ‘Kaag.’ Dat is een stuk buitendijks land, net als bij Koog aan de Zaan en De Koog op het (West) Friese eiland Texel.

De straatnaam Langetaem in het Delflandse dorpje Maasland verwijst naar een ‘toom’ in het Middelnederlands, een ‘kreekoever waar gevist wordt’.Dat was de Overtoom in Amsterdam dus ook ooit. Als ‘wannabe-oloog’ die met de natuurwetenschappen meer vertrouwd is dan taalkunde, kun je stellen dat een lettertje verschil, ‘o’ of ‘a’ in een handschrift nog niet een hele wereld aan bewijs opent.

Maar misschien moet je daar gewoon taalkundige voor zijn. Zo zouden de Saksen vernoemd zijn naar de Sahse, het type zwaard dat ze gebruikten. In combinatie met vele andere sporen van bewijs, kun je vaststellen dat de invloedssfeer van de Friezen in de oudheid vele malen wijder verspreid was dan nu, gevangen in provinciegrenzen.

Katwijk aan Zee ten noorden van de Rijn, vroeger West Frisia

Dirk 1 tot en met zoveel en een blik Florissen maken ‘Holland’
Katwijk Noord boven de Oude Rijn hoorde er ook bij, misschien dat daarom de kift met Quick Boys tot de dag van vandaag doorleeft. Vanuit het Zuiden kwam de Frankische invloed opzetten met het Middelnederlands, en het Fries verdween naar de achtergrond.

Slechts een klein clubje ingewijden weet dat de Friezen ooit de inwoners waren van de gehele Nederlandse kuststreek – van Zeeland tot Denemarken- en dat op schrift van geen enkel ‘Holland’ sprake was tot de elfde eeuw.

Dat gebied heette ‘Frisia minor’ in Romeinse tijden en later West Frisia.

De Friese elementen zouden daar steeds verder uit verdwijnen, omdat na een reeks Friese grafen die zich ‘Dirk’ lieten noemen en een blik ‘Florissen’ die hun nazaten waren, de naam ‘Holland’ zich zou vestigen. Die zou de strijd aanbinden met de West Friezen, die zich pas in 1285 aan het gezag van die Hollandse grafen onderwierpen.

De bewoners van ‘Frisia Major’ (huidige Provincie Friesland) hielden nog wel stand. Zij sloegen de Hollandse invasie nog af in 1345, tot zij hun Friese Vrijheid na 1498 moesten opgeven.

Abdij van Egmond, oudste Friese Abdij (nu Holland)

Geschiedsvervaging
De Hollanders ( = West Friezen met geheugenverlies) zouden de centraal Friezen overvleugelen in macht en op economisch terrein. Ooster Lauwers Friesland zou zich ‘Groningen’ gaan noemen. Zo kan in het collectief geheugen van de (kustbewonende) Nederlanders dus de herinnering aan hun Friese herkomst gewist worden.

Niet de Friezen maar ‘Batavieren’ zouden in de zeventiende eeuw vervolgens model staan voor dat zeevarende handelsvolk dat de hele wereld afschuimde. Zo werd eind 18de eeuw hier zelfs de ‘Bataafsche Republiek’ gevestigd, in plaats van ‘Vrij Frisia’.

In mijn Meisterwerk ‘Liever dood dan Slaaf, een Pelgrimstocht door de Friese Natuur op zoek naar Vrijheid’ zet ik iets recht van die geschiedsvervaging.

Natuurlijk, net als een gezonken artiest die ‘vroeger’ in de hitparade stond, je kunt je al te zeer beroemen op je roemrijke verleden. Je bent wat je nu doet met wat je vroeger hebt gedaan. Maar deze kennis maakt het ‘Fries zijn’ wel weer veel leuker.

Het boek met schutbladen van historisch Frisia, HIER bestellen

Iedere week blijven nog steeds de bestellingen binnenkomen van de ware natuurlijke historie van Nederland en haar stamvolk, De Friezen: Liever dood dan Slaaf.

Leaver Dea as Slaef, de granieten negerzoen van 14 ton die vanuit Tijnje in 1951 hier werd geplant

Het zaadje is alvast geplant omdat we ook het weekeinde van de herdenking van de Slag bij Warns opluisteren met een eigen cultuurfestival; Frijsia. Meer dan de traditionele nadruk binnen de Friese beweging op ‘Het Fries’ (de moderne taal) als drager van cultuur, kun je de diepe historie en natuur van de Friezen in duiken en het oergevoel van de Vrije Friezen dan herbeleven.

De legendes, zoals van de Magnussaga en de Indiase Prins Friso die Stavoren zou hebben gesticht als kolonist vanuit de Middellandse Zee, de Oera Linda-historie over de Friezen als Atlantisch oorsprongsvolk. Cultuur zit in verhalen. Dat kan ons broedervolk, de Angelsaksen in Engeland ook zo goed, met hun Koning Arthur-legendes vol mystiek en magie.

Zit het gevoel en de associatie met ‘Fries zijn’ goed, dan wil je de taal vanzelf ook graag spreken. We zoeken nog sponsoren om de artiesten – waaronder de Nederlands-Friese variant op Wardruna- en spreekstalmeester Tim Douwsma te kunnen financieren. Via deze knop kun je een duit in het Friese cultuurzakje doen.

Peter Alexander Kerkhof heeft ook een eigen weblog, www.treasuresofdutch.com en is actief op twitter met zijn ‘Old Frisian Word of the Day’. Zoals ‘Bern’ voor ‘kinderen’, verwant aan ‘born’ in het Engels voor geboren, geborenen.

De leus van Grutte Pier Buter Brea en Griine Tsiis (Kaas, Cheese) is ook zo’n oud overblijfsel van de verwantschap tussen Oud Fries en het Oud Engels. Geen wonder, omdat door de volksverhuizingsperiode in de vierde en vijfde eeuw de Friezen, Angelen en Saksen vermengd met elkaar raakten.

Juist die periode rakelen we ook weer op tijdens Frijsia, zodat je de Verbeelding kan laten spreken, niet de beperkingen maar de mogelijkheden van alles dat je dromen kan. Een grappig detail: De Pompebleden van de huidige Friese vlag verschenen eerder in het wapen van de Groninger Ommelanden, dan in dat van de Provincie Friesland. Daar kwam een (Hollandse) leeuw in te staan.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *