Shell, Gasunie en overheidsbedrijf Groningen Seaports (NortH2, 100-200 MW), RWE (Eemshydrogen) en ENGIE hebben allemaal in Groningen waterstofprojecten op de rol staan in zowel de Eemshaven als bij Delfzijl (Djewels, Gasunie en OCI, 20 MW). Shell geeft alvast de aftrap met de bouw van hun Holland Hydrogen 1-fabriek op de Tweede Maasvlakte. Die 200MW-fabriek moet 2025 in bedrijf zijn. Maar hoe ‘groen’ en bruikbaar is waterstof als brandstof eigenlijk? Een kleine inventarisatie van ‘grijze’, ‘groene’ en ‘blauwe’ waterstof.

Niets nieuws aan waterstof, behalve krachtiger lobby
Hun Rijksoverheid (RVO) stelde in september ruim 700 miljoen euro subsidie in het verschiet voor de waterstoflobby, als onderdeel van de Europese IPCEI-regeling (Important projects of common European Interest).  Daartoe paste Rob Jetten van de Trilateral Commission/het Klimaatministerie op 19 juli speciaal de wet aan, zodat meer subsidie naar elektrolyse voor waterstof kan vloeien.

Met die productiemethode maak je dus waterstof uit water door gebruik van elektriciteit.

In het voorjaar werd al 500 miljoen euro subsdidie toegekend voor waterstof uit het ‘Nationaal Groeifonds’, met de toezegging dat er nog 338 miljoen euro bij zou komen. Daarom adverteert de Eemshaven zichzelf nu met de provincie Groningen als waterstofkampioen van Europa. De klimaatgoeroe Ad van Wijk zou Groningen in die tunnel hebben geduwd.

De Staat/Belastingbetaler staat daarmee garant voor 100% van het bedrijfsrisico. (de ‘onrendabele top’) In de ‘Systeemstudie Friesland’ staat de zogenaamde ‘waterstofbackbone’ ingetekend voor een ‘net zero’ 2050 (geen betaalbare energie meer), als batterij die de wisselvalligheid van wind- en zonne-energie in de toekomst moet opvangen.

Die ‘backbone’ is een nieuw transportnet van waterstof dat staatsbedrijf Gasunie aanlegt. De nieuwe waterstoflobby leunt nagenoeg uitsluitend op het idee dat er een klimaatcrisis is, zodat olie- en gasbedrijven en hun investeerders met staatssteun de ‘waterstofeconomie’ moeten uitrollen. En dat is wat nu gebeurt. Daarnaast komen voor miljardensubsidies grote windfarms in visgebied in de Noordzee.

Die stroom wordt op plaatsen opgewekt waar zij niet nodig is, dus zoekt men voor die ‘groene’ plannen een afnemer. Waterstof zou die wiebelstroom nuttig maken, door er brandstof van te maken die bijvoorbeeld in auto’s toepasbaar is. Je zou zelfs staal kunnen produceren met gebruik van waterstof.

Grijze waterstof 
Shell formeerde in 2017 met BP bij het World Economic Forum in Davos al een Hydrogen Council, die aan regeringen een toekomst voorspiegelde waarin waterstof ook huishoudens zou verwarmen. Waterstof (H2) zou aardgas vervangen als ‘klimaatneutrale’ brandstof van de toekomst. Je gebruikt de waterstof dan in zogenaamde brandstofcellen, batterijen waarmee je bijvoorbeeld je elektrische auto kan voortdrijven.

Al zijn er ook al de eerste schepen op waterstof en ook vliegtuigen.

Het is oude technologie, de eerste brandstofcellen stammen al uit de negentiende eeuw. Waterstof kwam als mainstream-aandrijver echter nooit van de grond, te oneconomisch. Vergeleken met aardgas (CH4) is de energiedichtheid van dit mini-molecuul drie maal zo laag. Je moet het dus onder veel hogere druk opslaan om in gelijk volume te transporteren. Dat kost meer energie.

Je ziet waterstof ook niet ontbranden, dus je ziet ook niet of zich er bij lekkage een ramp voltrekt. En tijdens transport kan waterstof sneller weglekken dan bijvoorbeeld aardgas, omdat het zo’n klein molecuul is.

Nuchter bekeken mag je waterstof geen brandstof noemen, zoals aardgas dat wel is. Het is een energiedrager, een batterij die op twee manieren is te produceren. Door bewerking van aardgas (methaan) in een stoomproces met water. Die methodiek noemt men ‘grijze waterstof’, en hierbij komt meer CO2 vrij dan wanneer je gewoon direct aardgas zou verbranden. En via elektrolyse met stroom die bij politiek besluit ‘groen’ is genoemd.

Zoals hun Rijksoverheid dat toelicht in de wetsaanpassing die grootschalige waterstofsubsidies mogelijk maakt:

De (deel)projecten, waaronder het Nederlands belangrijke project, dienen zich uit te strekken over zogenaamde RDI (research, development and innovation), FID (first industrial deployment) of infrastructuuractiviteiten.

Hiermee wordt invulling gegeven aan de waterstofstrategieën van de Europese Unie en Nederland om via ontwikkeling en opschaling van waterstof een belangrijke bijdrage te leveren om klimaatdoelen te behalen en Europese samenwerking op het gebied van productie en industriële toepassing van koolstofarme waterstof te promoten.

Het project moet namelijk helpen de zogenaamde systeemverandering naar waterstof mogelijk te maken.

Of Shell dus in die subsidiepot vistte is mij niet bekend, want deze pot is er voor RID.

Blauwe Waterstof onder vuur
Op dit moment zou ongeveer 90 procent van alle waterstof op de ‘grijze’ wijze worden geproduceerd, meest voor toepassing in olieraffinage zoals bij Pernis. Een probleempje, wanneer je waterstof als klimaatkampioen profileert is, dat je zo veel meer CO2 uitstoot dan wanneer je aardgas direct zou verbranden, 8 tot 12 kilo voor iedere kilo waterstof uit aardgas.

Je kunt dus beter aardgas direct verbranden, dit zou 2 tot 6 maal minder CO2-emissie geven. Daarom werd er ‘Blue Hydrogen’ uitgevonden door de olie- en gasindustrie.

Dat betekent hooguit, dat je het grijze proces nog prijziger/energie-intensiever maakt, door aan de waterstofproductie nog een CO2-afvanginstallatie te hangen. Voor zo’n waterstofinstallatie met CO2-afvang in Canada (Alberta, bij de teerzanden)- Quest- kreeg de gasgigant Shell een slordige 654 miljoen Canadese dollars subsidie.

Shell beloofde zo 90 procent van de CO2 af te vangen van haar waterstofproductie. Maar dat project zou volgens een onderzoek van Global Witness in die CO2-afvang zwaar onderpresteren. Daarom zou er nog jaarlijks een CO2-equivalent vrijkomen van 1,2 miljoen benzine-auto’s.

Andere kritiek kwam van Rob Howarth van Cornell University in Energy Science and Engineering in augustus 2021. Hij bekeek de hele productie-cyclus en stelde vast dat er maar 9-12 procent minder CO2 zou vrijkomen ten opzichte van ‘grijze’ waterstof. Want de koolstofopslag kost veel energie aan aardgas en er lekt ook nog eens methaan weg:

Far from being low carbon, greenhouse gas emissions from the production of blue hydrogen are quite high, particularly due to the release of fugitive methane. For our default assumptions (3.5% emission rate of methane from natural gas and a 20-year global warming potential), total carbon dioxide equivalent emissions for blue hydrogen are only 9%-12% less than for gray hydrogen.

While carbon dioxide emissions are lower, fugitive methane emissions for blue hydrogen are higher than for gray hydrogen because of an increased use of natural gas to power the carbon capture.

Maar ach, de subsidie was binnen, en daar gaat het bij ‘duurzame’ energie en ‘de energietransitie’ (energiesabotage) meestal om. Niet of je daadwerkelijk doet wat je zegt te doen.

‘Groene’ waterstof, uit stroom ten koste van de natuur
De Shell-fabriek Holland Hydrogen 1 zal zogenaamde ‘groene’ waterstofmaken en 1 van ’s werelds grootste producenten worden met ’60 ton waterstof per dag’. Dat produceren ze uit water met elektrolyse van stroom afkomstig van Windfarm Hollandse Kust, gebouwd in belangrijke visgronden in de Noordzee.

Dat heet dan ‘groene’ waterstof, omdat je elektriciteit gebruikt uit industrieterreinen met windmolens die je in vogelgebied, visgebied, landbouwgebied en natuurgebied neerzet. ‘Groen’ is dus geen objectieve aanduiding maar een politieke kleur.

Architect van Shell, Kraaijvanger, formuleert het project zo:

Groene waterstof is een belangrijk onderdeel voor de energietransitie. De Holland Hydrogen I, in Rotterdam op de tweede maasvlakte, wordt één van de grootste waterstoffabrieken in de wereld. Water wordt hier met behulp van windenergie gesplitst in zuurstof en waterstof. Hiermee kunnen industriële processen en zware mobiliteit CO2 neutraal gemaakt worden.

Een voordeel dat de Maasvlakte-fabriek heeft boven die van de Eemshaven, is dat er geen dikke stroomkabels voor windfarms dwars door de Waddenzee gelegd hoeven worden. Het meer kritische artikel in Quartz van 7 juli 2022, schrijft over het plan dat er bij Shell’s raffinaderij ook gewoon ‘grijze’ waterstof gebruikt zal worden.

A spokesperson for Shell says that the company is not certain that all the hydrogen produced at Holland Hydrogen I will be green, as the energy mix shifts based on availability. The Rotterdam refinery currently uses grey hydrogen to power its production.

Regardless, the company continues to invest billions into oil and gas extraction, including a new offshore rig it will be towing this month into the Gulf of Mexico to begin pumping oil from eight new wells, an investment that leaves little doubt about the company’s priorities.

Groen imago, business as usual
Oftewel, Shell en de gasindustrie zouden waterstof als tussendoortje gebruiken om zich met belastinggeld groen te wassen (met subsidie), terwijl ze vanzelfsprekend business as usual doorgaan.

Daarop heeft ondergetekende niets tegen. Immers, groeikasgas CO2 is geen vervuiling in klassieke zin (het is niet giftig, onschadelijk voor mensen en goed voor plantengroei), en aardgas is een schone brandstof. Er zijn veel belangrijker milieuproblemen die je voor al dat geld veel sneller kunt oplossen, zoals de onvermoeibare statisticus en econoom Bjorn Lomborg blijft benadrukken

De bewijslast ligt bij de mensen die duizenden miljarden steken in dit soort energieprojecten: hoeveel graden opwarming scheelt dat? En hoe erg is bijvoorbeeld een verschil van 0,000x graden (niet detecteerbaar voor menselijk zenuwstelsel) per uitgegeven duizend miljard voor ons welzijn, vergeleken met de ruinering van je energiesysteem, de welvaart, de economie via exploderende energielasten, de middenstand en de volledige industrialisatie van de natuur met windfarms?

Klimaat gaat immers niet over klimaat, maar over welk risico je met welke middelen bestrijdt, ten koste van wat… Het weer versmald tot graden opwarming kan wel eens minder bedreigend zijn dan leven in armoede in een totalitaire CO2-maatschappij met een failliet mkb en onbetrouwbaar energiesysteem, een Europa in slavernij tussen China en de VS in.

In het huidige opinieklimaat mag je die vraag niet stellen, want dan zegt ook Shell dat je ‘klimaatverandering ontkent’… Wanneer je maar genoeg subsidie vangt en belastingvoordeel, ga je vanzelf zo praten… De conclusie van dit artikel kan zijn, dat de natte droom van waterstof net iets te mooi klinkt om waar te zijn.