Er is ondanks het advies van de Algemene Rekenkamer uit 2014 nog steeds niet 1 overheidsorgaan, dat controleert of genomen maatregelen die natuurschade op papier compenseren wel evenveel natuur herstellen. Compensatie kan daardoor ten koste van bestaande natuur gaan en traditioneel natuurgebruik. (boeren, vissers)  ‘Natuurcompensatie’ is in Nederland wel een verdienmodel geworden voor ecologische adviesbureaus en natuurclubs.

Maar ook voor lagere overheden om extra geld van hogere overheidslagen en bedrijven in de gemeentekas te laten storten. Zo kun je voor het bouwen van windmolens in natuurgebied, als compensatie een noodlijdend visrestaurant aan de kust bouwen. Of vissers uit 25.000 hectare visgebied verjagen omdat je elders een 2500 hectare gtote Tweede Maasvlakte in zeenatuur opspoot.

‘Het moet van Europa’ is bedacht door Nederlanders
Afgelopen november sneuvelde nog het plan van de Minister van Natuur en Stikstof, om een ‘Natuurcompensatiebank’ in te richten. Je stort dan een afkoopsom in een fonds voor aan jouw toegeschreven stikstofemissies en theoretische natuurschade, waarmee dan ‘nieuwe natuur’ zou worden ontwikkeld. Maar het idee is al veel ouder, en gaat al terug tot het ‘Nationaal’ (particulier) Groenfonds uit 1991.

Overheden konden in dat revolverend fonds dan geld storten ter compensatie van een aangelegde snelweg. Maar dat geld voor natuurcompensatie, wendt dit Groenfonds nu ook aan om biomassacentrales (Primco Lelystad) te financieren die bos laten kappen en opstoken, met een risicovrije lening. Zo wordt het stimuleren van boskap voor een klimaatcrematorium zelfs al ‘natuurcompensatie’…

Het andere grote ‘natuurcompensatie’-fonds is het Waddenfonds, waar in 2006 door de NAM 800 miljoen euro Waddengasgeld in werd gestort.

Natuurcompensatie van Natura 2000-gebied is een verplichting uit de Habitatrichtlijn, de ‘Europese’ richtlijn voor natuurbescherming die onder Nederlands EU-voorzitterschap werd ingevoerd dankzij Hemmo Muntingh (PvdA, GLOBE EU) Artikel 6.4 verplicht ‘compenserende maatregelen:’

Indien een plan of project, ondanks negatieve conclusies van de beoordeling van de gevolgen voor het gebied, bij ontstentenis van alternatieve oplossingen, om dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard, toch moet worden gerealiseerd, neemt de Lid-Staat alle nodige compenserende maatregelen om te waarborgen dat de algehele samenhang van Natura 2000 bewaard blijft. De Lid-Staat stelt de Commissie op de hoogte van de genomen compenserende maatregelen.

Die vaag geformuleerde verplichting bij bouwplannen of industriële activiteit in natuurgebied is ook in verzwakte vorm verankerd in Wet Natuurbescherming (2017) (Artikel 2.8.lid 4c):

de nodige compenserende maatregelen worden getroffen om te waarborgen dat de algehele samenhang van Natura 2000 bewaard blijft.

In die oude Natuurbeschermingswet 1998 was compensatie verankerd in artikel 19. Nu mag de overheid vrijwel ieder natuurgebied industrialiseren, wanneer zij dat van openbaar belang acht. ‘Openbaar belang’ is dan ‘wat de oligarchie uitkomt’ van grootbedrijf, VNO-NCW en alle bedrijven en organen waar Ed Nijpels een commissariaat heeft, danwel door de oligarchie gesteunde multibestuurders rond de Topmanagementgroep.

Rotterdams Havenbedrijf kan Tweede Maasvlakte afwentelen op vissers
Zoals hier reeds uitgelegd mag het Rotterdams Havenbedrijf de aanleg van de Tweede Maasvlakte van 2500 hectare afwentelen op vissers in de Voordelta. Die verliezen 25 duizend hectare visgebied. Recentelijk diende Natuurmonumenten met nog een aantal milieuclubs een handhavingsverzoek in bij de rechtbank Midden Nederland. Zij meenden op basis van eigen experts dat een niet nader gedefinieerde ‘kwaliteit’ niet was gehaald.

De rechter gaf hen gelijk, en dwong de minister om een nieuw plan op te stellen. Daartegen konden vissers tot 6 februari bezwaar maken. De minister neemt hier de gok, dat het wegjagen van garnalenvissers uit die 25 duizend hectare mogelijk wel zou helpen. Zo kan schade die het Rotterdams Havenbedrijf aanricht alsnog worden afgewenteld op een ander beroepsgroep, die van garnalenvissers.

Terwijl de verloren gegane 2500 hectare zeenatuur nooit terugkomt.

Een vergelijkbare praktijk is afgelopen jaar te zien bij het gekapte eeuwenoude Sterrebos in Limburg. De provincie Limburg gaf Nedcar toestemming voor uitbreiding ten koste van dat vleermuizen- bos. Het grote bedrijf beloofde miljoenen euro’s voor natuurcompensatie, en tegen die miljoenen konden bezwaarmakers niet op. Stichting Ecologisch Vleermuis Onderzoek Nederland (SEVON) trok het bezwaar bij de Raad van State in. 

Maar het compensatiegebied verscheen in een kaal weiland, waar jonge excuuseikjes de gekapte eeuwenoude bomen zouden ‘vervangen’. Met een paal met vleermuiskast in kaal land, waar geen vleermuis te bekennen was, aldus het SEVON.

Algemene Rekenkamer genegeerd
Ik sprak net ecoloog Jasja Dekker, die ik nog ken van Droef in Wageningen. Hij zit in de adviescommissie van het Britse ‘Conservation Evidence‘. Zij toetsen onafhankelijk of natuurcompensatie in Engeland wel werkt, en terugbrengt wat was beloofd. In Nederland zou dat ook hard nodig zijn, maar vooralsnog lijkt niemand hier belang bij te hebben. “Het kan werkdruk zijn, maar ook angst om te moeten toegeven dat maatregelen die beleid voorschrijven niet werken”, stelde hij

Volgens Dekker ontbreekt zo’n orgaan in Nederland dat overzicht houdt met 1 database. En ook zijn er geen overheidsinstanties die enige nazorg uitoefenen, of controleren met monitoring: Heeft een bedrijf of overheid wel voldaan aan wat op papier werd beloofd, waarna handhavend zou worden.

“Met de decentralisatie van natuur naar provincies (2012) is het helemaal een ramp geworden”, zo stelde hij. “Er zijn geen gegevens of maatregelen voor mitigatie (afzwakken schade) of compensatie wel bewezen werkt. Dat het verder gaat dan wat kastjes voor vleermuizen ophangen.”

Dekker noemt zich skeptisch: “Ik heb zelf Wob-verzoeken ingediend bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), om bewijs boven tafel te krijgen. Zijn er monitoringsrapporten met experimenteel bewijs bij de overheid, waar men kijkt of compensatie werkt.” Het antwoord blijkt dus ‘nee’.

Die conclusie trok de Algemene Rekenkamer al in 2014, bij een steekproef van zes overheidsprojecten.

Op de voorkant van het rapport staan typische natuurcompensatie-boompjes, die verrijzen voor elders gekapt bos omdat een snelweg werd verbreed. Er is- zo blijkt bij navraag bij Jos Diederiks van het PBL (die meewerkte aan het onderzoek)- niets met hun aanbeveling gedaan. Zij wilden 1 bestuurslag, de provincies verantwoordelijk maken voor handhaving. Nu dat nog niet is gebeurd, springen natuurclubs in het gat om met de rechter de minister aan hun eisen te laten voldoen.

Los van de vraag of je zo iets aan welke natuur verbetert, omdat er geen objectieve vergelijking mogelijk is.

Schade afkopen via realiseren buurthuizen en cafetaria
Of het aanstellen van provincies als controleur zou werken- zoals de Algemene Rekenkamer adviseerde- is de vraag bij toenemende corruptie, met overheden die tegelijk commercieel deelnemer in een project zijn. Een voorbeeld van afkoop- categorie, die uitnodigt tot corruptie, is de grootschalige industrialisering van Natura 2000-gebied het IJsselmeer, Windpark Fryslan in PKB-gebied (planologische kernbeslissing) de Waddenzee. Op valse gronden (er zou geen landschappelijke, ruimtelijke kwaliteit worden aangetast, terwijl de PKB dat verbiedt) keurde de Raad van State de bouw in 2018 goed.

Adviesbureau Pondera Consult, vaste partner van het EZK-ministerie wanneer deze natuur bebouwt, had met een groothoek-afbeelding op papier de bijna 200 meter hoge molens zo in schaal verkleind dat de kimaatactivisten van de Raad van State dat goed genoeg vonden. Omdat het project onder de Crisis- en Herstelwet was geplaatst, werd de windfarm tot ‘dwingend openbaar belang’ gemaakt, ook al gaan de gesubsidieerde winsten naar Eneco.

Dit ondanks bezwaren van natuurorganisaties en de IJsselmeervereniging.

Het project werd er doorgemoffeld door het Ministerie van EZK, met subsidie-financiering (ongeveer 1,2 miljard euro SDE+-subsidies over looptijd 15 jaar) door RVO-ambtenaar Meindert Smallenbroek (nu directeur Unie van Waterschappen), en het provinciebestuur van Friesland onder gedeputeerde Sander de Rouwe. (CDA, nu burgermeester gemaakt van Kampen) Er ontstond een publiek-privaat consortium dat Windpark Fryslan zou bouwen en uitbaten, waarbij Sander de Rouwe een publiek durfkapitaal injecteerde van 127 miljoen euro.

Zodat een consortium van banken met de rest van het kapitaal voor de bouw over de brug zou komen. Ter compensatie voor de eeuwige aantasting van dit unieke watervogelgebied, stelde het volstrekt leugenachtige en corrupte provinciebestuur hier nu het FIKS Omgevingsfonds beschikbaar. Jaarlijks doneert dat fonds nu zeven ton euro aan Friese kustgemeentes om hier projecten mee uit te voeren.

Dat kunnen ook cafetaria aan het water zijn, zoals een visrestaurant, of subsidies voor natuurclubs die er projecten mee uitvoeren. Oftewel, je kunt als overheid of bedrijf dat goed met een provinciale overheid kan gewoon lekker in de natuur bouwen. Je hoeft enkel een potje geld te reserveren om weerstand af te kopen, en je niet te bekommeren wat er qua natuurwaarde vor terugkomt.

Waddenfonds
Het meest omvangrijke potje tot nu in die categorie was het Waddenfonds dat in 2006 werd ingesteld nadat ‘Wilde Kokkels’ haar Kokkelarrest forceerde. Hier verdampte 800 miljoen euro NAM-Waddengasgeld aan een Waddenacademie, tientallen miljoenen euro’s onderzoek, prestigeprojecten. Tot energie-industrie aan toe via de IKW-gelden en LED-straatlantaarns voor de gemeente Texel, alles werd er mee betaald.

En afgaande op de laatste persberichten van de Waddenvereniging, en de met Waddengasgeld gefinancierde rapportonderzoekers waarmee ze samenwerken gaat de Waddennatuur enkel achteruit:

Met alle drie leefgebieden in de Waddenzee gaat het niet goed. De droogvallende wadplaten zijn in een matig ongunstige staat. De Eems en de niet-droogvallende delen van de Waddenzee zijn in een zeer ongunstige staat. Zorgwekkend is dat de niet-droogvallende delen van de Waddenzee achteruit lijken te zijn gegaan: in de vorige rapportage uit 2013 scoorden ze nog ‘matig ongunstig’.

Dus ondanks alle geld dat die schatrijke natuurclubs krijgen, hebben ze na 50 jaar aanwezigheid geen enkel meetbaar gunstig effect. Alsof ze geen belang hebben bij verbetering, maar bij het instand houden van een beeld van verslechtering. Want waar niemand dus het effect van ‘natuurcompensatie’ controleert, behalve dat het een paar gecompenseerden veel geld oplevert, is er ook geen enkel zicht op het effect van alle Postcode Loterij-miljoenen en Waddengas-miljoenen: Of er enige verbetering optreedt, of dat je dat geld veel beter had kunnen besteden.