Vraag het AI-programma Perplexity hoe de Oestersector op Yerseke er bij hangt, en binnen enkele seconden rolt daar een panklaar rapport uit de bus.  Met menselijke intelligentie en een bezoek aan Yerseke, kun je zien dat de binnenlandse vraag naar oesters toeneemt.

Maar  de Zeeuwse natuur kan die vraag sinds de opmars van de Oesterboorder (2014) en zuurstofloze periodes in het Grevelingenmeer moeizamer leveren. Dus moet import uit het buitenland helpen.

Verder lijkt het beroep ‘bureauredacteur’ door AI steeds meer op een Bullshitjob, zoals je ook academici die ‘genderstudies’ doceren aan universiteiten zou kunnen ontslaan.

AI gaat niet loungen bij Oesterput 14
Oesters eten wordt steeds populairder.

Zelfs in een dorpje op de Groningse klei vond ik al een oesterrestaurant. Lopend door Groningen kon je buiten oesters eten met champagne. Hier in Friesland en Groningen vind je vooral de wilde Wadoesters van Barbara Geertsema van It Ailand uit Lauwersoog.

Maar elders in Nederland zul je vooral de Zeeuwen vinden. In Rotterdam zit een ‘Oestercompagnie‘ gevestigd, waar je Oestermeisjes kunt bestellen voor Oestertainment. Voor de dames, je kunt ook een Oesterman bestellen die je oesters leert eten, gewapend met oestermes en handschoen met stalen ringen. Zijn dat verdwaalde Zeeuwen?

Oesters zijn onlosmakelijk verbonden met genieten. Bij Oestercompagnie kun je oestermeisjes inhuren waardoor je jouw feest direct extra luxe biedt. Bovendien creëer je een fantastische sfeer. Het oestermeisje laat jouw gasten heerlijke oesters proeven. Het is ook mogelijk om hierbij champagne te schenken

Ze verhuren ook een complete oesterbar.

De Oesterij/World of Oysters (vierde generatie kweker Jean Dhooge) op Yerseke haakt op die populariteit in bij nieuw publiek met een jaarlijks Oesterfestival. De komende driedaagse editie begint op 12 oktober. De editie van 2022 kun je op Youtube terugzien, begeleid met een Loungemuziekje.

Precies de atmosfeer waar de nieuwe oesterconsument (werkende 30+er) van houdt, chillen met een drankje er bij. Afke en ik, konden het ons veroorloven door van ons uitstapje meteen een zakelijk tripje te maken met reportages. Zo kan een ZZP’er (zelfstandige zonder pensioen) toch nog een beetje leuk leven leiden.

Wat ons meteen aansprak, is dat de Oesterputten eigenlijk een anderhalf eeuw oud industrieterrein zijn. Maar nu is die werkgelegenheid organisch verweven met de horeca en het toerisme. De plek is geen dood museum geworden, maar een levend stukje bedrijvigheid dat tegelijk historie ademt.

Of mensen over honderdvijftig jaar ook zo komen chillen bij het industrieterrein aan de Wulk met haar blokkendozen en asfalt…Zie daar het verschil tussen klassiek en moderniteit, het oude ademt meer menselijkheid…

Perplexity weet (bijna) alles
Die persoonlijke indruk, is Rypke Zeilmaker die een poging doet meerwaarde te maken boven wat AI-programma Perplexity kan. Die AI-robot kun je alles vragen, en dan weet je in enkele minuten hoe de vlag er bij hangt. Hoe groot is de Oestervloot van Yerseke bijvoorbeeld. Je krijgt direct rapport, en dan blijken er 28 oesterbedrijven te zijn, die ook allen lid zijn van de Nederlandse Oestervereniging:

Yerseke is het centrum van de Nederlandse oester- en mosselcultuur, met een lange geschiedenis in de schelpdiersector sinds 1870.
Er zijn ongeveer 28 oesterbedrijven in Yerseke actief, waarvan 11 alleen in de kweek en 17 ook in verwerking en handel.
Roem van Yerseke, een van de grootste bedrijven in de sector, heeft een vloot van 14 schepen. Dit geeft een indicatie van de vlootgrootte van een groot bedrijf in de sector.

De oesterkweek vindt plaats op gehuurde percelen in de Oosterschelde (1.550 hectare) en het Grevelingenmeer (550 hectare).
Er worden verschillende typen vaartuigen gebruikt in de sector, waaronder mosselkotters, oesterkotters en kleinere werkboten.

In het dok tussen Oesterput 13 en 14 zag ik de YE-14 ‘Paraat’ liggen, die verdacht veel leek op een vissersschip met oestertuig om zaad van de bodem te halen. Dat klopt, zo melden Facebook-Zeeuwen die ons volgen. Die blijkt van oesterkweker Jaap Pekaar te zijn, een erfstuk van zijn vader, tevens oesterkweker. Jaap Pekaar is eigenaar van Oesterproeverij Pekaar. Die zit gevestigd aan Oesterput 14.

Hij is als kweker/horecaman dus de buur van oesterkweker Adriaan van de Plasse. (Delta Ostrea) Deze kweker is ook eigenaar van een restaurant, Oesterput 14 waar wij zijn oesters hebben geproefd boven. Dat zit achter de door hem (?) opgerichte Oester Academy, waar het restaurant onderdeel van is.

Aanvoerdaling van een derde sinds oesterboorder
Dat zijn gegevens die je door navragen en door een bezoek kunt achterhalen. Maar als het om algemene informatie gaat, dan verslaat AI je in tempo. Kijk maar wat Perplexity antwoordt, wanneer je vraagt wat het productievolume aan Zeeuwse Oesters is:

Op basis van de beschikbare informatie kunnen we het volgende zeggen over het productievolume van Zeeuwse oesters:
Platte oesters:
De productie van de exclusieve platte oesters bedraagt 1,5 – 2 miljoen stuks per jaar.

Creuses (holle oesters):
De productie van de meer toegankelijke creuses of holle oesters ligt aanzienlijk hoger, namelijk rond de 15 miljoen stuks per jaar.

Totale productie:
Hoewel er geen specifiek getal wordt genoemd voor 2023, kunnen we op basis van deze gegevens schatten dat de totale jaarlijkse productie van Zeeuwse oesters rond de 16,5 – 17 miljoen stuks ligt.
Historische context:
Er wordt vermeld dat de aanvoer van oesters in de periode van 2006 tot 2009 is gedaald van circa 33 miljoen stuks naar ongeveer 20 miljoen stuks. Dit suggereert dat de huidige productie lager ligt dan in het verleden.

Het valt Perplexity op dat de productie terugliep. Maar erg specifiek over de oorzaken zijn ze niet. Mijn toevoeging kan dan zijn, dat ik weet dat de oesterboorder en het anoxisch worden van het Grevelingenmeer de sector bedreigen. Grevelingen was de traditionele uitwijkplek voor de kwekers toen de Stormvloedkering in 1986 klaar was. Daar waren de omstandigheden toen nog ideaal voor oesterkweek. Daarom pachten ze daar 500 hectare, een kwart van het totale areaal.

Maar warme zomers in combinatie met rottende waterplanten leiden daar zuurstofloos water op kweekpercelen. Dat leidt tot keldering van de aanwas van oesters. Daarnaast kwam de oesterboorder in 2014 op, die het oesterbroed belaagt. Deze exotische slak prikt een gaatje in de schelp en vernietigt ook de aanwas.

Zo verklaar je dat ten opzichte van 2009 het aanbod uit Zeeland met een derde afnam, terwijl de vraag groeide. Een oplossing werd innovatie met kweekmethodes: Kweek op Oestertafels los van de grond (offbottom, afgekeken uit Frankrijk) waar de oesterboorder niet op komt. En uitwijkmogelijkheden buiten Grevelingen.

Adriaan van de Plasse begon met Oesterkweek in het Veerse Meer, zo meldt zijn website. De Oesterij van kwekersfamilie Dooghe (van World of Oysters) heeft ook een kweekgebied bij Breskens en het Veerse Meer. Mocht het Grevelingenmeer nog meer anoxisch worden (door afstervend plantenmateriaal in warme zomer), dan hebben ze daar een uitwijkmogelijkheid.

Jaarproductie rond 17 miljoen oesters
Om meerwaarde te maken t moet je dus een stapje extra zetten. Alle algemene informatie kan Perplexity uit beschikbare internetdocumenten halen. Wat is bijvoorbeeld het exportvolume?

Op basis van de beschikbare informatie kunnen we het volgende concluderen over de export van oesters uit Yerseke:
Exportvolume:
Ongeveer 75-80% van de Zeeuwse oesters wordt geëxporteerd.
België is de belangrijkste exportmarkt, waar ongeveer 50% van alle oesters naartoe gaat.
Productie:
De jaarlijkse productie van Zeeuwse oesters bestaat uit:
1,5 – 2 miljoen stuks platte oesters

Ongeveer 15 miljoen stuks creuses (holle oesters)
De totale jaarlijkse productie ligt dus rond de 16,5 – 17 miljoen stuks.
Exportbestemmingen:
Na België zijn de belangrijkste exportmarkten:
Duitsland (8%)
Frankrijk (6%)
Italië (16%)
Hoewel er geen exact exportcijfer wordt genoemd, kunnen we op basis van deze gegevens een schatting maken:
Als we uitgaan van een totale productie van 17 miljoen oesters per jaar, en 75-80% daarvan wordt geëxporteerd, betekent dit dat er jaarlijks ongeveer 12,75 – 13,6 miljoen oesters worden geëxporteerd vanuit Yerseke.

Een vraag die in mijn mensenbrein dan opborrelt: Als de binnenlandse vraag toeneemt, waarom zou je dan meer oesters importeren. In plaats van dat je de Belgen wat minder levert en de Nederlandse vraag uit Zeeland blijft voldoen?

Meer import om aan binnenlandse vraag te voldoen
Wat ik van kwekers verneem, is dat door wegvallend aanbod uit de Oosterschelde en Grevelingen enerzijds, en groeiende vraag in Nederland anderszijds steeds meer oesters moeten worden geïmporteerd. Na een dagje ‘neutraliseren’ in Zeeuws water schijn je die alsnog als Zeeuwse oester te kunnen verkopen.

Hoe groot dat volume import is wilde/kon secretaris van de Nederlandse Oestervereniging Jaap de Rooij niet zeggen. Dat is een ander verschil tussen mensen en AI: De Rooij had overduidelijk geen zin mij te woord te staan. AI kun je blijven bevragen, en denkt niet ‘wat loopt die irritante vent me te bevragen’. Als journalist kun je bij mensen binnenvallen als iemand van een tellsell, niet iedereen heeft zin je direct te woord te staan.

Dat de vraag toeneemt in het binnenland is ook een stellingname, die ik nog niet met getallen onderbouwd zag. Perplexity weet er ook enkel kwalitatieve gegevens over te brengen op basis van zeven internetbronnen:

Op basis van de gegeven zoekresultaten is er geen specifieke informatie beschikbaar over het exacte aantal oesterbars in Nederland. De zoekresultaten bevatten geen directe vermelding van het aantal oesterbars in het land.

Wel kunnen we enkele relevante punten afleiden uit de beschikbare informatie:
Oesters worden steeds populairder in Nederland.

Slechts 1 op de 20 Nederlanders eet oesters, vooral dertigers.
In 2020 werden er in Nederland ongeveer 30 miljoen oesters gekweekt.
Er wordt per jaar ongeveer 1,3 miljoen kilo aan oesters gegeten in Nederland.
In 2019 werd de eerste buiten oesterbar in Amsterdam geopend (JP Oyster Bar).
Deze informatie suggereert dat er wel degelijk oesterbars zijn in Nederland, maar geeft geen indicatie van het totale aantal.

Hoe groot de consumptiegroei in Nederland is weet ik nu dus nog niet. Wanneer ik navraag over de juistheid van die ‘dertig miljoen oesters’ bij de secretaris van de Nederlandse Oestervereniging, dan betrappen we AI op een foutje. Er worden geen 30 miljoen gekweekt, het aantal zat afgelopen jaar eerder onder de twintig miljoen. Dus toch die zeventien miljoen die AI eerder vermeldde.

• Mochten jullie vinden dat ik toch nog wat waarde toevoeg aan Google en AI, overweeg dan een donatie naar eigen keuze uit het waarde-voor-waarde-principe en steun Interessante Tijden

Donatie bedrag:

€

Doneren