Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit de Heilige Schrift, Het Boek zonder welk er geen Westerse Beschaving was of is. Vandaag kijken we naar Bijbelpassages waarin over ‘de einden der aarde’ wordt gesproken, en het Oud Testamentische idee dat de aarde op een vast fundament is gegrond.

Dachten Bijbelschrijvers dat de aarde plat was en onbeweeglijk? De Bijbel draagt je nergens op om in een platte aarde te geloven. Wel zien we dat Godverlatenheid, alleen leven in een Vacuüm (‘De Ruimte’) het ergste mentale leed is dat een mens in de Bijbel overkomen kan, en dat dit het moderne wereldbeeld is.

Alle uithoeken… tot in Groningen aan toe
De uitdrukking ‘de einden der aarde’ kom je op vele plaatsen in de Bijbel tegen, van Job tot Deuteronomium en in meerdere Psalmen. De psalm van Godverlatenheid en wanhoop, nummer 22 ‘Mijn God waarom hebt U mij verlaten” komt er op deze manier mee:

Alle einden der aarde zullen eraan denken en zich tot de HEERE bekeren: alle geslachten van de heidenvolken zullen zich voor Uw aangezicht neerbuigen.
29Want het koningschap is van de HEERE, Hij heerst over de heidenvolken.

Is de aarde een bol, dan heeft hij geen ‘einden’ maar kun je slechts een rondtoer maken. Maar je kunt dit natuurlijk ook lezen als ‘in alle uithoeken’…Zoals Friesland rond Dokkum ook een kale uithoek kan zijn. En verder eigenlijk alles dat tegenwoordig onder de naam ‘Groningen’ doorgaat met leven, een Saksisch dialect mompelend, terwijl ze ook gewoon nog Fries hadden kunnen spreken.

Boom die over de hele wereld is te zien…
Maar wanneer je Daniël zijn visioen leest (4:11) kun je niet aan de indruk onttrekken, dat de schrijver dacht “Earth is Flat”

10De visioenen nu die mij op mijn bed voor ogen kwamen, waren deze:

Ik keek toe, en zie, een boom, midden op de aarde, groot was zijn hoogte.
11De boom werd groot en sterk, zijn hoogte reikte tot de hemel en hij was te zien tot aan het einde van heel de aarde.

Alleen op een platte sferische schrijf kun je zo’n levensboom of Irminsul overal zien. Hoe moeten ze die anders in Australië kunnen zien, wanneer hij ergens in Israël zou staan.

Het idee dat de aarde ‘gegrondvest’ is op een firmament, kun je ondermeer afleiden uit deze eindtijd-passage in Jesaja 13:

12Ik zal stervelingen schaarser maken dan zuiver goud en mensen zeldzamer dan het fijne goud van Ofir.
13Daarom zal Ik de hemel doen sidderen, en de aarde zal lostrillen van haar plaats om de verbolgenheid van de HEERE van de legermachten, en om de dag van Zijn brandende toorn.

Zon sta stil boven Gibeon, maan in het dal van Ayalon
Je kunt dat ‘lostrillen van haar plaats’ nog zien als een dichterlijke vrijheid. Toch lijken de Bijbelschrijvers- getuigende van meer passages- uit te gaan van een gegrondveste aarde op een vaste plaats. Denk aan de beroemde passage over Krijgsheer Jozua, die God vraagt om zon en maan stil te zetten in de hemel, zodat hij alle vijanden van Israël kan slachten in de slag bij Gibeon. (Jozua 10)

Jozua strijdt samen met JHWH die grote hagelstenen uit de hemel gooit op de vijanden. Over weather warfare en geo-engineering gesproken…:

11Het gebeurde, toen zij voor Israël vluchtten en de helling van Beth-Horon afgingen, dat de HEERE vanuit de hemel grote stenen op hen wierp, tot Azeka toe, zodat zij stierven. Er waren er meer die door de hagelstenen stierven, dan die de Israëlieten met het zwaard doodden.
12Toen sprak Jozua tot de HEERE op de dag dat de HEERE de Amorieten aan de Israëlieten overgaf, en hij zei voor de ogen van Israël: Zon, sta stil in Gibeon, en maan, in het dal van Ajalon!
13En de zon stond stil en de maan bleef staan, totdat het volk zich aan zijn vijanden had gewroken. Is dit niet geschreven in het Boek van de Oprechte?

De menselijke feilbaarheid van de Bijbel blijkt uit passages als…”is dat niet geschreven in…” je komt zulke opmerkingen als rafels ook tegen in bijbelboeken Koningen en Kronieken. De schrijvers putten blijkbaar uit een verzameling van versies van gelijke verhalen, waar ze dit verhaal uit samenstelden.

Het zijn deze rafels, die mij overtuigen dat de Bijbel geen letterlijk Woord van God is, niet de uitzinnigheid van vele verhalen.

‘Ook heeft mijn hand de aarde gegrondvest’
Dat maakt ondergetekende dus tot de school der rekkelijken, niet de preciezen. Dichterlijke beelden te letterlijk nemen, misschien doe je dan juist wel minder recht aan de Bijbel dan wanneer je deze onderzoekt en het goede behoudt. Waarom zou je natuurkundige precisie willen afleiden uit dichterlijke vrijheid? Uiteindelijk komt de beste wetenschap ook voort uit dat zelfde creatieve domein, niet het rechtlijnig-rationele dat opties uitsluit…

Ook Jesaja 48 voert de HEERE op die door deze profeet zegt dat Hij de aarde ‘gegrondvest’ heeft, met de hemel als ‘uitspansel’ als een tentzeil:

12Luister naar Mij, Jakob, Israël, Mijn geroepene:Ik ben Dezelfde, Ik ben de Eerste, ook ben Ik de Laatste.
13Ook heeft Mijn hand de aarde gegrondvest, en Mijn rechterhand heeft de hemel uitgespannen. Roep Ik ze, dan staan ze er tezamen.
14Kom bijeen, u allen, en luister. Wie onder hen heeft deze dingen verkondigd?

Dan nog kun je van een woestijnvolk dat in tenten woonde zo’n metafoor indenken. Je huis is dan gegrondvest met tentstokken, en de tent wordt er als uitspansel overheen getrokken. Hun JHWH woonde ook lang in een ’tent van samenkomst’, tot de Zoon van David (Salomo) zijn stenen huis zou bouwen in Jeruzalem…

De Psalmen gebruiken vaker die beelden van een Nomadisch tentenvolk, zoals Psalm 19:

5 Hun richtlijn gaat uit over heel de aarde, hun boodschap tot aan het einde van de wereld. Hij heeft daar een tent opgezet voor de zon.

Flat Earth, de Truman Show
Waarom nu deze passages in de weekpreek van Interessante Tijden aanhalen? Nog steeds circuleert op het internet en ook in de meer geharde Wappie-kringen de theorie, dat de aarde eigenlijk niet rond is maar plat. Los van technische discussies ligt hier aan de basis:

• een fundamenteel wantrouwen aan alle overgeleverde kennis.
• het geloof in een almachtig en mensvijandig ‘ze’, dat in staat is om de mensheid op zo’n grote schaal en geraffineerde wijze beet te nemen.

Dan ga je er allereerst vanuit dat de hele wereld een grote Truman Show is, waarin jij acteur bent in plaats van publiek of regisseur. Truman (gespeeld door Jim Carey) wordt geboren als soap-personage op een filmset zonder dat hij dat door heeft.

Tot hij uiteindelijk wil ontsnappen in een bootje (gevolgd door camera’s), waarna hij al varend bonkt tegen het einde van zijn aarde: Bonk. De grens van de filmset is bereikt. Jorn Luka vernoemde er nog zijn Trueman Show naar in de coronatijd.

De ultieme coup op de mensheid gevangen in haar Truman Show, zou wel zijn dat ‘ze’ verbergen dat de aarde eigenlijk plat is. Ik sprak een Vlaamse software-technicus die voor het eerst op de theorie wees, en dan sla je als eerste reactie stijl achterover van verbazing. Dat mensen dat kunnen geloven.

De aarde zou een sferische schrijf zijn onder een koepel, gevestigd op een firmament. Je levensbeschouwelijke kijk verandert dan ook. Bij een platte aarde die vast staat op een firmament, is deze woonplaats van mensen een uniek centrum van creatie. De hemel daarboven is dan de woonplaats van God en zijn engelen.

Mijn God waarom hebt gij mij verlaten
Laat je de aarde rond een zon snellen met hoge snelheid (Het heliocentrisch wereldbeeld, gevestigd door Copernicus), en ook nog eens zelf rondtollen, dan is er ook geen Hemel meer. Maar slechts ‘de ruimte’, een vacuüm, waarin de aarde 1 van vele planeten is, de zon een ster onder vele sterren. Daar in die ‘ruimte’ kon astronaut Yoeri Gagarin spottend over zeggen dat hij God niet had gezien.

Toch hoef je uit de Bijbel dus niet beslist af te leiden dat de aarde plat moet zijn. Het staat er alvast nergens letterlijk in ‘geloof dat de aarde plat is’, terwijl ‘gij zult niet doden’ er wel letterlijk als gebod in staat. Wat ook in de Bijbel staat is dat Godverlatenheid wel het ergste is dat een mens kan overkomen.

En juist niet een ‘bevrijding’, zoals het ‘Ni Dieu, Ni Maitre’-motto van de Franse Revolutie (1789) suggereerde, die bloederige moeder van de Russische Revolutie (1917) van atheïstische 1 Mei-vierders, de dag na Walpurgisnacht. Laten we daarvoor terugkeren naar Psalm 22:

Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten, bent U ver van mijn verlossing, van de woorden van mijn jammerklacht?
3Mijn God, ik roep overdag, maar U antwoordt niet, en ’s nachts, maar ik vind geen stilte.

Wie alleen leeft in een vacuüm wordt tot wanhoop gedreven, zo getuigt de Bijbel. En laat dat nu net het moderne wereldbeeld zijn, dat van een tollende aarde eenzaam in een leeg heelal. Zo snap je in ieder geval het verzet van ‘platte-aarde-gelovigen’ tegen het moderne wereldbeeld. Het leven van God los maakt miljoenen mensen tot depressieve prozac-slikkers. En ‘de’ wetenschap biedt hen geen troost, hooguit een zak pillen met een factuur er bij.

• Heb een goede zondag, en doe een duit in de collectezak als je hier iets opstak:

Donatie bedrag:

€

Doneren