In dit zaterdagse reisverhaal bezoeken we de grootste prehistorische steencirkel ter wereld, Avebury in Noord Wiltshire. Avebury Henge omvat een aarden ring met trog, waarbinnen megalieten zijn opgesteld.

Het is een meer noordelijk zusje van Stonehenge, dat zuidelijker bij de Salisbury Plains ligt, gemaakt van het zelfde ‘Sarsen’ (geperst sediment) gesteente dat hier over Zuid Engeland verspreid ligt.

Niemand weet nog hoe ze al die tonnen zware monumenten op hun plek kregen, noch waarom ze dat deden.

Dus wanneer ik zeg dat die prehistorische mensen het gewoon voor de grap deden, als modern kunstproject ‘Zonder Titel’ ben je even goed geïnformeerd, als wanneer je naar een archeologische lezing bent geweest. Er bestaan vele theorieën en gissingen, maar hoe je die stenen met enkel mankracht op hun plek zou krijgen…

No-one knows.

English Heritage geeft een plaatje hoe dat vanuit de moderne verbeelding zou gaan, met slaven die een megaliet over houten rolletjes zouden voorttrekken. Op gelijke wijze zouden de Egyptenaren ook de pyramides gebouwd hebben (….)

Maar waarom zouden mensen dat dan doen? Net als bij het maken van graancirkels, die veel in Wilshire worden gevonden: Knap gemaakt is het wel, de afzender en het doel is vaak wat minder duidelijk. Volgens moderne archeofantasie zou Avebury Henge een religieuze functie hebben gehad. Het schijnt dat er ook botjes van kinderen zijn gevonden.

Offers?

Vijftien jaar terug bezocht ondergetekende al Stonehenge in Zuid Wiltshire, toen het nog iets minder druk en meer toegankelijk was. Daar zie je het zelfde giswerk.

Evolutie verloopt cyclisch (?)
Minder mensen weten dat je ook op de Shetland Eilanden zulke megalithische monumenten vindt, die duiden op een hoge beschaving. En op een klimaat dat toen veel warmer was dan dat van nu. We lieten al eerder de Duitse megalieten zien uit de late steentijd, waar stond dat uit stuifmeelonderzoek bleek dat het tenminste 2 graden warmer was.

Misschien beschikten die volkeren toen wel over technieken, die door het verdwijnen van hun beschaving verloren gingen. Daarover spreek ik ook in deze aflevering van Interessante Tijden TV.

Dankzij Victoriaans evolutionair denken (Darwin!), geloven mensen dat de ontwikkeling qua tijd verloopt van primitief naar modern.

Maar wat als de opkomst en val van beschavingen een cyclisch proces is? Dat bijvoorbeeld een grote natuurramp die complexe maatschappijen vernietigde, en dat daarmee ook hun kennis verloren ging? Wat als die vernietiging zo totaal was, dat je werkelijk niets terug vindt. Behalve dan de meest robuuste monumenten…

Wanneer toekomstige archeologen opgravingen doen naar de Westerse maatschappij, dan vinden ze vuilnisbelten vol troep en dankzij de digitalisering is er geen boek meer te vinden met schrift. Dus denken ze misschien ook dat wij een achterlijk, moordzuchtig en primitief volkje waren.

We bespraken hier op Interessante Tijden al de Younger Dryas Impact Hypothesis. Die theorie stelt dat er een komeetinslag plaatsvond, ongeveer elfduizend jaar terug. Dus net nadat de spectaculaire opwarming na de ijstijd had plaatsgevonden en het Holoceen was aangebroken.

Daardoor zou niet alleen een mondiale vloedgolf hebben plaatsgevonden, een Zondvloed. (Noach!) Er volgde ook een periode van plotse afkoeling. De theorie houdt de mogelijkheid open dat de Egyptische pyramides, en de tempels van Gobleki Tepe in Turkije van vóór die rampperiode stammen.

Hoe konden mensen immers ooit zo naadloos zulke megastenen op elkaar doen aansluiten, zonder een bij ons onbekende techniek? Er is van alles voorgesteld, van buitenaardse wezens tot levitatie en ‘antizwaartekracht’ aan toe.

Die theorie bestaat overigens bij de Drentse Hunebedden. Ik kwam een boekje tegen van niemand minder dan ‘consumentenman’ Frits Bom, die de levitatie-theorie bleek toegedaan.

De Levitatie-theorie klinkt een beetje te zweverig voor de meeste mensen. En dat is hij ook, wanneer mensen met een nog onbekende kracht een steen kunnen laten zweven als vliegende schotel.

Avebury werd pas aan de vergetelheid ontrukt in de jaren ’30 vorige eeuw. De erfgenaam van het Keiller-fortuin (een marmalade-fabriek) Alexander Keiller kocht de 3,8 vierkante kilometer boerenland waarop de stenen stonden. Hij zou zich inspannen om de vaak overgroeide of onder de aarde geraakte stenen weer op te graven.

Hij zette zelf ook een aantal stenen weer overeind. Met fossiele energiekracht van machines.

Dankzij de opkomst van luchtfotografie vanuit vliegtuigen, kon hij ook een plattegrond van de locatie in beeld brengen en de samenhang van het monument. Hij heeft Avebury met zijn restauratiewerk dus ‘gemaakt’, als het ware. Keiller herkende een patroon in de manier waarop de stenen door het landschap waren geplaatst.

In de tussentijd trouwde hij vier keer.

Door de historie ‘vermist’ geraakte stenen, liet Keiller met betonnen palen opnieuw invullen. Het eindresultaat kwam uiteindelijk in handen van de National Trust. Die laten geen mogelijkheid onbenut om je zakken leeg te kloppen, te beginnen bij de parkeerplaats. (zeven pond)

Je vindt er verder de typische Engelse shops met fantasy-kitsch, een aantal van die winkels neigen naar het satanische, inclusief pentagrammen en Wiji-boards. Deze viel erg mee. Bij een Britse oerpub, de Red Lion kun je vervolgens je pint halen bij kinderen die het tappen nog leren moeten.

Honderdduizenden mensen komen zich nu jaarlijks vergapen aan dit primitivisme. Terwijl de echte makers daarvan misschien wel lachen in hun vuistje, dat ze het gewoon bij wijze van grapje hadden gedaan. Uiteindelijk moeten die mensen ook gewoon humor hebben gehad.

Een product van Victoriaanse humor in Wiltshire zijn zeven witte paard-figuren. Die werden als primitieve figuren met kalkzand in het landschap gekerfd. De eerste stamt uit 1778, de laatste is pas in 1999 in het landschap gekerfd.

Die White Horses of Wiltshire doen sterk denken aan de Long Man of Sussex, een met witte lijnen in het landschap gekerfd mensfiguur.

Toen wij zo’n wit paard bezochten op een winderige heuvelkam, klonterden er ook daadwerkelijk witte werkpaarden samen. Een beetje van het soort, dat je ook op het Palm-bierlogo vindt, boerderijpaard met brede hoeven.

Het uitzicht was spectaculair voor een anglofiel als ondergetekende. Tot je uiterst rechts keek, en zag hoe een complete vallei onder zonnepanelen was bedolven geraakt. Rijd je over de landweggetjes met heggen, dan zie je ze niet.

Vooralsnog bleef het Zuid Engelse landschap de golf van windturbines bespaard. Maar het schijnt dat ze daar net de regels voor aanpasten…

De figuren wekken de suggestie van prehistorie, maar zijn dus eerder een product van moderne fascinatie met het voorchristelijke. Denk maar logisch na. Wanneer er duizenden jaren van klimaatwisselingen, sedimentatie, overgroeiing met verschillende vegetaties plaatsvindt: Wat zie je dan nog van zo’n paarden- figuur of Long Man terug?

Veel van wat je in Avebury terugziet is dus ook het product van modern menselijk restauratiewerk…Zo maak je een pelgrimsoord voor moderne mensen, die geloven dat het primitieve ‘natuurlijke’- Oerrrr- een zuiverende werking heeft. En het moet gezegd, het is ook een prachtige locatie, daar in de ‘downs’ van het oude West Saksische koninkrijk. (Wes Sex, West Saks)

• Doneer aan Interessante Tijden volgens het waarde-voor-waarde-principe, hartelijk dank, bijvoorbeeld de zeven pond parkeerkosten 🙂

Donatie bedrag:

€

Doneren