‘Natuur is niet onze moeder maar jonge zuster…’

Tussen dood en leven in, tussen dierlijke en plantaardige wereld

Voor dit zaterdagverhaal hoeven we niet verder te reizen dan het Friese Boerbos naast de deur, terwijl we ‘Orthodoxie’ lezen van GK Chesterton (1874-1936). Hij is bij televisiekijkers bekend als bedenker van detective-serie Father Brown, bij liefhebbers van polemiek als liberaal die zich tot het orthodox-katholieke christendom bekeerde.

In ‘Orthodoxie’ legt Chesterton uit hoe hij tot zijn opvatting kwam van orthodoxie als spannende en opwindende overtuiging die tenminste De Verbeelding levend laat. Ook zijn het juist de kerkelijke dogma’s die de mens bevrijden, terwijl moderne filosofie mensen gevangen zet.

Het Friese boerbos

Leven tussen de wereld van geest en materie
De geur van rotting, drukkend grijs wanneer je binnen zit, de blaadjes waaien van de bomen. Het is weer tijd om October Rust van Type O Negative te draaien in de cd-speler van je auto, en om het Friese boerbos in te trekken.

Wie klaagt dat er in Nederlandse media veel te veel gezwamd wordt, die kent de wildgroei aan zwammen en schimmels nog niet in de natuur. Wezens die precies groeien tussen leven en dood in, tussen plant en dier, zoals mensen als spiritueel amfibie tussen dierlijke en geestelijke wezens in leven, diep aards en tegelijk geneigd om als god te willen zijn.

Zo vormt de zwam een metafoor voor onze eigen situatie, mits je de meest complete levensovertuiging kiest: het orthodoxe christendom.

Een christen kan diep pessimist zijn over de gesteldheid van mensen, dankzij het dogma van de erfzonde. Alles is aan bederf onderhevig. Maar tegelijk kun je optimisme houden door de drie deugden van geloof, hoop en liefde. Zonder hinderlijk naïef te zijn, of fatalistisch pessimist.

Christelijk pessimisme in de zin van totale levensafwijzing is nooit volledig gemeend.

Lijsterbes in afbraak

Het is die balanceerkunst tussen twee werelden, die Chesterton er van overtuigde om in het orthodoxe christendom het echte geloof te zien. Alle dogma’s bij elkaar, rituelen en gebruiken dienden de wandeltocht van de kerk door de historie, die hij als evenwichtsoefening omschrijft.

Je kunt als christen fel zijn in je haat tegen het kwaad, maar even zachtmoedig in vergeving van de persoon. Zo kan een evangelie als tweesnijdend zwaard werken, en tegelijk de andere wang toekeren.

Het gaat er steeds om, dat alleen het christendom volgens Chesterton die scheiding tussen ‘zonde’ en de bedrijver er van maakt.
En tussen God zelf en zijn schepping.

Zwamberg tussen leven en dood in

‘Vrijheid bestaat alleen bij orthodox christendom’
Die scheiding, maakt volgens hem ook dat alleen het orthodoxe christendom met haar nadruk op ‘de vrije wil’ de mens als individu vrijheid schenkt. Je keuze zet je vrij.

Materialisten/naturalisten (alleen materie bestaat, dood = dood) schaffen die vrije wil immers af, net als de protestanten met hun theologische variatie op determinisme: predestinatie. Alles zou al vastliggen in natuurwetten, die ook wonderen zouden uitsluiten.

Terwijl de orthodoxie van natuurgewoonten uitgaat, die door God zelf maar ook door de heiligen uitgezonderd kunnen worden. Dus door een ingebouwde soevereiniteit.

Tussen leven en dood

Alle moderne filosofie inclusief moderne ‘bevrijdingstheologie’ die claimt de mens ‘vrij’ te zetten, sluit hem juist weer op in de materie. Of in zichzelf, zoals via het moderne ‘geloof in jezelf’. Een klassiek christen zou nooit in ‘zichzelf’ geloven, maar wel in het idee van een Transcendente Waarheid en moraal die los van tijd en situatie bestaat.

Een modernist doet precies het tegengestelde. Die gelooft in zichzelf, maar wantrouwt iedere aanspraak op universele waarheid. Bedenk dat Chesterton dit al een eeuw geleden schreef. Maar zijn verhandeling van de moderne geest, die had ook vandaag geschreven kunnen zijn.

Rotting doet leven, de wereld is steeds in verval naar het christelijk dogma van erfzonde

Morele evolutie versus Erfzonde
Je ziet bij moderne mensen vooral de huldiging van drogredenen. Neem het fenomeen ‘met je tijd meegaan’, alsof je nu andere (fundamentele) opvattingen over ‘goed en kwaad’ hebt dan vroeger. En alsof mensen dus in morele zin verbeteren door ‘de tijd’. Dat zou betekenen dat mensen nu fundamenteel anders zoude zijn, denken en handelen dan eeuwen terug…

Het tegengestelde zie je immers even goed. Als je nu op de klok kijkt, het is 11:00 bij schrijven en je keurt massamoord af. Is massamoord dan wel ‘goed’ wanneer het eenmaal 11:15 is, door ‘de tijd’, of omdat de sociale opvattingen daarover zijn veranderd?

Of zijn mensen zelf gedegradeerd.

Hier parkeert Chesterton dan als tegengif het paradigma van de Erfzonde. De orthodox is per definitie een revolutionair, maar dan altijd in restaurerende zin. Het Ideaal van Het Paradijs ligt in het christendom vast, maar de mensen veranderen steeds, degraderen in hun pogingen dat ideaal te benaderen.

Vliegenzwam en Trudy de christenhond

Moderne mensen veranderen daarom steeds het ideaal. Maar het niet halen van het ideaal, is voor de orthodox geen reden het ideaal steeds aan te passen. Het ideaal blijft vanaf de gronding van de wereld gelijk. Ieder christelijk mensenleven is een rebellie tegen het verval van de Erfzonde, een poging tot restauratie.

We zien in het dagelijks leven juist geen vooruitgang, maar we zie hoe al het goede en instituties de neiging hebben om te corrumperen.

Dus zien we eerder hoe het paradigma van de erfzonde dagelijks werkt, dan het idee dat van ‘vooruitgang’ sprake zou zijn. Zo heb je ook humanisten die redeneren dat mensen moreel verbeteren. Eerst slavernij afschaffen, dan vrouwen rechten geven, dan dieren rechten.

Maar in die redeneertrant van evolutionisme kom je als vanzelf tot de afschaffing van de mens zelf. Er komt dan een moment waarop je niet meer op de rug van een paard mag zitten, en totdat ook materie rechten krijgt. En dan mag je niet meer op een stoel zitten, wanneer je die redeneertrant maar voortzet.

De redeneertrant zelf leidt dus tot ontmenselijking.

Zo’n vorm, je verzint het niet

Modern Westen diep Theosofisch
Wie dacht, ‘die Chesterton kletste maar wat’: bedenk dat in 2017 al The Hague Principles zijn opgesteld, met dierenrechten en de Rechten van Moeder Aarde, als opvolging en uitbreiding van het Earth Charter. De Materie (“Mater’ = Moeder) heeft rechten gekregen, wat betekent ‘wij bepalen wie waar aan mag zitten’.

We zien nu hoe via de Verenigde Naties een theosofische ideologie wordt uitgerold, men wil (ook digitaal) een soort ‘wereldziel’ bereiken, zoals de Bolsjewisten onder Lenin en Stalin streefden naar de socialistische wereldziel.

Je kunt hierover ook ‘Het Onsterfelijkheidscomite’ (2011) lezen van politiek filosoof John Gray. Hoe de Sovjets van alle individueen 1 socialistische geest wilden maken, door juist dat individu te vernietigen via massamoord. Meer daarover in de komend Epoque.

Knalrood, het bijzondere in het gewone

De wereldziel op aarde vormen
We zien de zelfde tendens bij de New Age, bedacht door socialiste en theosoof Annie Besant, door Chesterton reeds vermeld. Die is weer de inspirator van de aan de Verenigde Naties verwante Lucis Trust. Net als socialisten en humanist-evolutionisten geloven ze in het uitbreidend bewustzijn, het ‘planetair bewustzijn’ dat zal ontstaan via een ‘transitie’.

De aloude Oosterse ‘wereldziel’, waarin het individu oplost. Men noemt dat ook wel ‘non-dualiteit’. Een volledige tegenstelling aan wat het orthodoxe christendom leerde. Aldus Chesterton al een eeuw geleden (blz 143):

Evolutionair gezien kun je onmenselijk zijn, of absurd humaan, maar je kunt niet menselijk zijn. Dat jij en de tijger ‘1’ zouden zijn, kan een reden zijn om de tijger mild te behandelen. Maar het kan ook een reden zijn om net zo wreed als de tijger te handelen.

Het is veel makkelijker om een tijger te imiteren dan de tijger te leren jouw te imiteren. Maar wat je ook doet, evolutie vertelt je niet hoe je een tijger redelijk behandelt, dat wil zeggen, hoe je zijn strepen bewondert en tegelijk zijn klauwen ontwijkt.

Als je een tijger redelijk wilt behandelen, moet je teruggaan naar de Tuin van Eden. Want steeds worden we er aan herinnerd: alleen het bovennatuurlijke heeft een gezonde visie op natuur. De essentie van alle pantheisme, evolutionisme en moderne kosmische religie zit in deze stelling: de natuur is onze moeder.

Maar helaas. Als je de natuur als een moeder beschouwt, zul je er achter komen dat ze een stiefmoeder is. Het belangrijkste punt van het christendom was dit: de natuur is niet onze moeder, ze is onze zuster. We kunnen trots zijn op haar schoonheid, want we hebben de zelfde vader, maar ze heeft geen autoriteit over ons.

We moeten haar bewonderen maar niet imiteren.

Een grote vlezigheid van vertering en rotting, op de grens van dood en leven

Een gek verloor alles behalve zijn verstand
Meer dan alle spitsvondige argumentatie van Chesterton, zal de moderne lezer worden overtuigd door zijn pleidooi voor de sprookjeswereld. Dat je inziet hoe je in een mirakel geplaatst bent, juist in die gewone wereld. En dat je ziet dat niets ‘vast’ ligt, maar iedere dag niets dan verwondering kan oproepen.

Als je de verbeelding maar niet vermoordt, wat de modernisten, deterministen enz allemaal deden. Juist uit naam van ‘emancipatie’ en ‘bevrijding’ sloten ze mensen zo op in zichzelf, hun beperkte redeneervermogen, alsof daarmee het universum doorgrondt zou zijn.

Zo komt Chesterton ook tot zijn definitie van iemand die echt gek is. Een krankzinnige heeft alles verloren behalve zijn verstand. Die heeft juist op 1 beperkt punt absoluut gelijk. Maar daarmee negeert hij al het andere dat hem zou kunnen bevrijden uit die kleine gevangenis.

Het Friese boerbos naast de deur…

De natuur is een kerk maar geen God
Hier moet ik terugdenken aan ‘Ze Mogen Mij Niet Plagen’. Dat was een overspannen gepeste leraar, die in het psychiatrisch ziekenhuis terecht kwam in mijn geboorteplaats. Die stond iedere dag op de hoek van het fietspad voorbij fietsende leerlingen toe te roepen: ‘ze mogen mij niet plagen’.

‘Wie dan’? Lachten kinderen terug. ‘Dat doen die schoolkinderen’. En wat had hij gelijk op dat kleine punt: inderdaad, ze mogen je als onderwijzer niet ziek pesten. Dat kun je er met geen therapie uit krijgen. Want Ze-Mogen-Mij-Niet-Plagen had hier 100% gelijk, net als bij klimaatactivisten die roepen ‘het is CO2’.

De vraag is alleen of je vanuit die beperkte visie op de wereld, de rest van je leven op de straathoek moet gaan staan, en vervolgens iedereen in die zelfde plaatgroef dwingt. Alle lichtheid en frivoliteit, plezier verdwijnt, en alles dat leven juist leefbaar zou maken.

Chesterton karakteriseert zo de scherpzinnige moderne filosofen. Die verabsoluteren 1 in zichzelf juiste gedachte, en negeren daarbij al het andere. Vergelijk het met de wijze waarop deze leugenachtige corrupte overheid vanwege een opgesekste griep nu de hele beschaving door het toilet spoelt.

Ja de griep bestaat, maar om daar als geneesmiddel nu een dictatuur met avondklok voor in te stellen. Sinds wanneer kunnen virussen klok kijken?

Zo herkennen we bij Chesterton iets van de eigen levenshouding. Je maakt je geen illusies over mensen en ‘het leven’, maar kunt tegelijk vrolijk zijn. Zolang je de verbeelding maar niet vermoordt, en blij als een kind met je camera de kerk van de natuur in trekt. Dan kun je zingen, dansen, ook als je omstandigheden verre van ideaal zijn.

Het is een plaats die je verwondering en ontzag opwekt, hoe bizar is het gewone. Maar je verwart het niet met God zelf. Je mag best tegen een boom piesen. Zoals Chesterton stelt:

Voor de heilige Franciscus was de natuur als een jongere zus: een kleine dansende zus, waar je om kunt lachen en waar je van kunt houden.

Of gewoon een lekkere roodharige slet waarmee je verenigd wilt zijn natuurlijk. Want dat is ook de herfstsfeer die October Rust oproept, die oude afwijking uit de jeugd om van donkerzware metalen te houden, met als thema ‘de dood’ en ‘de kleine dood’.

2 Replies to “‘Natuur is niet onze moeder maar jonge zuster…’”

  1. Ergens op 3/4 van het verhaal met uitermate veel gezichtspunten vanuit mannen dacht ik: maar waar komt nou die jonge zuster…….ik keek er naar uit. Gelukkig hield ik vol. Helemaal op het eind kwam ze :-)) Zo zie je maar…:-)

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *