Een nieuw Noors onderzoeksrapport dat de auteurs Asbjørn Solberg, Bård-Einar Rimereit en Jan Erik Weinbach baseren op experimenten van de Universiteit van Strathclyde geeft nu een indicatie, hoeveel ton hormoonverstorende stoffen via slijtage van rotorbladen jaarlijks in het milieu komen.

Windturbines kunnen grote vervuilers zijn met microplastics, wanneer de turbines hormoonverstorende stoffen in die plastics loslaten (Bishpenol A/BPA) door zogenaamde ‘leading edge erosion.’ Dat is slijtage van de kunststof rotorbladen door bijvoorbeed regen en (zout) water.

De wetenschappelijke literatuur toont dat BPA’s tot superfeminisering kan leiden bij bijvoorbeeld slakken in lage concentraties, en er zijn toxische effecten getoond bij copepoden (roeipootkreefjes). BPA’s imiteren de effecten van vrouwelijk hormoon oestrogeen.

Meest geproduceerde kunststof Europa nu ‘very high concern’ volgens Europese Commissie
BPA is een reactieproduct van fenol (met benzeenring) en aceton, en 1 van de meest gesynthetiseerde kunststoffen van de wereld. De laatste 10 jaar groeit echter de zorg over BPA’s, omdat grote hoeveelheden in het milieu komen als neveneffect van die massaproductie (en massaal gebruik)

De Noorse onderzoekers schrijven dat in 2013 al een derde van de totale epoxy-consumptie in Europa op het conto kwam van rotorbladen van windturbines. Met gebruik van de uitkomsten van de experimenten van de Universiteit van Strathclyde van watererosie konden zij een berekende schatting maken, hoeveel hormoonverstorende stoffen uit de BPA-groep van die rotorbladen afslijten.

Zij komen op 62 kilo hormoonverstorende stoffen per turbine per jaar, de zogenaamde ‘endocrine disruptors’. Wanneer de Noordzee zoals gepland wordt volgebouwd met mogelijk tienduizend windturbines, praat je over een jaarlijkse emissie van honderden tonnen hormoonverstorende stoffen in het mariene milieu.

BPA’s in 2011 al verboden bij babyvoedingflessen
Deze studie uit 2019 in het Journal of Toxicology and Risk Assesment noemt BPA’s volgens de Europese commissie een stof van ‘very high concern’ (REACH 2016) vanwege de grote volumes die in het milieu kunnen komen.

In deze studie worden toxische effecten gevonden van BPA’s op marien plankton (copepoden) en zoetwatervlooien uit de Daphnia-groep. Die laatste is het standaard proefkonijntje bij zogenaamde ecotoxicologische experimenten.

Eerst volgt een opsomming van toxische effecten (die uiteraard afhankelijk zijn van de dosis), die neerkomen op een hormoonverstorende werking:

BPA can accumulate in sediments to 6 – 30 µg/Kg [16]. BPA uptake in human beings results mostly from food/beverage and thermal receipts, but also from dust. BPA has been rated as an endocrine disruptor, affecting both sexual and thyroidal hormone pathways.

Since 2011 BPA has been forbidden as a precautionary measure in feeding bottles for infants in the EU [1]. However, Japan has banned BPA already 20 years ago in all materials related to human consumption. Canada banned BPA in 2008 [1] after the U.S. National Toxicology Program (NTP) expressed the first concerns [17].

The European Food Safety Authority (EFSA) reduced the tolerable daily intake (TDI) of BPA in 2015 down to 4 µg/Kg. In France, the use of BPA has been banned for all food/beverage packaging in 2015.

Met name bij gastropoden (mariene slakken) hebben die zogenaamde BPA’s al bij lage concentraties feminiserende effecten, zoals de biologische literatuur toont. Bij (zee)zoogdieren zijn BPA’s dodelijk bij een concentratie van 30 mg per kilo lichaamsgewicht.

BPA’s zijn wel biologisch afbreekbaar, na 3 tot acht dagen is de helft van de emissie afgebroken door bacterien in het (zee)milieu.

Superfeminisatie
Effecten van BPA’s op (marien) leven zijn uitvoerig in de biologische literatuur beschreven. Zo kunnen BPA’s volgens deze studie uit 2005 zogenaamde ‘superfeminisatie’ teweegbrengen bij zoetwaterslakken, zelfs al bij uiterst lage concentraties van 1 miljoenste gram per liter.

Superfemales are characterized by the formation of additional female organs, enlarged accessory sex glands, gross malformations of the pallial oviduct, and a stimulation of egg and clutch production, resulting in increased female mortality.

De gevoeligheid hangt af van de slakkensoort, andere soorten vertonen hyperfeminisatie bij concentraties van honderd miljoenste gram per liter. Je kunt ook mannetjes krijgen met kleinere piemeltjes.

Meten met twee (kli)maten
Terwijl de Europese Commissie dus BPA’s als een stof van ‘very high concern’ categoriseert sinds 2016, hoeven bouwers van windturbineparken geen rekening te houden met de emissies die zij veroorzaken. Daarom heb ik Erik van Diest van de belangenvereniging van de windmolenindustrie NWEA de volgende vragen gesteld:

Graag zou ik uw reactie voor de NWEA tegemoet zien op de volgende vragen

a. bent u bekend met dit rapport over de emissie van microplastics en hormoonverstorende stoffen (BPA) van windturbines in het mariene milieu? (Ja/Nee)
b. De berekende emissies van 62 kg BPA per turbine per jaar betekenen bij voorgenomen capaciteit op de Noordzee een jaarlijkse emissie van honderden tonnen hormoonverstorende stoffen uit microplastics, met potentiele impact op het reproductievermogen van marien leven: is de NWEA hier van mening dat het voorzorgprincipe van de wind-industrie ten aanzien van de mariene natuur ook van toepassing is? (Ja/Nee)

Weliswaar zijn BPA’s biologisch afbreekbaar, maar bij visserij-impact worden tijdelijke effecten op de bodem ook naar beleid vertaald waarin visgebieden worden gesloten

c. is de NWEA van mening dat er voor visserij een ander voorzorgprincipe geldt dan voor de windindustrie?

Voorzichtigheid geboden
De ecotoxicologie is overigens een glibberig vakgebied, waarin je uiterst voorzichtig moet zijn met geclaimde effecten in wilde dierpopulaties. Maar de bovengenoemde experimentele studies bevestigen alvast de hormoonverstorende werking bij lage concentraties. En dan is het vreemd dat de windmolenindustrie geen verantwoording hoeft af te leggen over potentiele BPA-emissies van honderden tonnen per jaar in de Noordzee.

Wanneer de plannen van Frans Timmermans en de Europese Commissie doorgaan. De zelfde Europese Commissie dus, die BPA-emissie als ‘very high concern’ categoriseert.